Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 9 oktober 2011

Maarten van Buuren, Wu Wei Doen door niets te doen, lezing 5 oktober 2011


Een wetenschapper in het voetspoor van de wijsheid.

In zijn lezing in het kader van het Studium Generale van de Universiteit van Utrecht gaat Van Buuren in op de Tao Te Ching van Lao Tse, die werd geschreven in een woelige tijd in China, dat toen uit allerlei staatjes bestond. Er is een verhaal dat Lao Tse de grens overstak en de grenswacht hem vroeg zijn ideeën op papier te zetten, maar waarschijnlijk berust dit op een legende.

De Tao Te Ching bestaat ui 81 hoofdstukjes of gedichten, zonder verwijzing naar tijd, plaats of personen, dus ontheven uit hun context. Van Buuren was getroffen door de eenheid van stijl. Waarschijnlijk gaat het om een schrijver uit de zesde eeuw voor Christus en een commentaar daarop. De datering van Tao uit 380 voor Christus met verwijzingen naar oudere bronnen, is afgeleid uit metaforen als strohonden. Ooit werden mensen als stro weergegeven en geofferd. Van Buuren leest het vijfde hoofdstukje voor in het Nederlands en laat het vervolgens in het Chinees lezen. 

Hemel en Aarde zijn niet humaan;
zij beschouwen de tienduizend dingen als offerhonden van stro.
En de wijze is niet humaan;
hij beschouwt alle mensen als offerhonden van stro.

Hemel en Aarde zijn als een blaasbalg,
hoewel ledig, nimmer uitgeput;
wanneer hij gebruikt wordt, geeft hij opnieuw meer.

De kracht van de woorden vergaat,
daarom is het beter om steeds opnieuw
tot het centrum te keren.

(Ik heb deze tekst ontleend aan een vertaling John Willemse)

Van Buuren plaatst Lao Tse tegenover Confusius in een woelige tijd van elkaar bestrijdende staatjes. De leer van de Tao is een reactie op het idee om alles vast te leggen in (etiquette)regels, zoals Confusius voorstond. Lao Tse vond dat regels vervreemdend werkten. Hij was het oneens met het humanisme dat de mens centraal stelde. Dit was beperkt, arrogant en egoïstisch.

Van Buuren geeft een viertal betekenissen van de Tao: als spoor, universele orde, grondtoon en als oorsprong. De laatste moet als leegte gezien worden. Te als de kracht die zich in tegenstellingen zoals zwak en hard manifesteert, Ching als energie. De Tao Te Ching als de weg van de kracht van de energie is door Wu Wei Doen door niet te doen op te wekken.

Om dit te leggen maakt Van Buuren een vergelijking met een psycho-analyticus, die de patiënt tussen begroeting en afscheid laat praten en daarmee de versperringen zelf laat opruimen. Van Buuren ervaart iets dergelijks tijdens het begeleiden van zijn studenten. Hij vindt het het meest bevredigend om hen zelf de eigen kwaliteiten te laten ontdekken.

Wu Wei wordt beoefend tijdens meditatie. Van Buuren brengt een boekje over innerlijke training ter sprake waarin gesteld wordt dat het lichaam letterlijk in lijn moet worden gebracht. Door te ademen komt men bij de binnenruimte van de geest, de verblijfplaats van de Chi of Ching. Van Buuren maakt een afgezaagd uitstapje naar Meister Eckhart en Johannes van ‘t Kruis, westerse mystici die in hun negatieve theologie de leegte ophemelden.

Zelf beoefende Van Buuren voor zijn noodzakelijke balans een tijdje meditatie en Taichi, maar vond het te beperkt. In een nogal breedsprakerig betoog merkt het op dat hij op de racefiets dezelfde principes ontdekte. Door een goede houding en een gestaag ritme verdwijnt het ego en worden problemen opgelost; zelfs vraagstukken die hij niet als zodanig had erkend. zoals zijn aanvankelijke plan om in deze lezing het liberalisme ter sprake te brengen. Al fietsend verwierp hij de stroming als te individualistisch en te weinig sociaal.

De betekenis van de Tao voor ons bestaat erin dat het een model voor ethiek levert, dat het ons bewust maakt van verschillen tussen waarden (zoals de Tao) en deugden (zoals Wu Wei) en tenslotte opent die - als niet humanistisch - onze ogen voor de belangen van dier en milieu.  

Hierbij een link naar de lezing.

Niet genoemd werd de Tao te ching voor ouders, een prachtig boekje waarin de Tao voor opvoeders wordt toegepast en uitgelegd.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten