Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 1 maart 2012

Eigen schuld, Tegenlicht, 27 februari 2012




In deze uitzending wordt de kijker op een prettige manier aan de hand genomen door Rob Wijnberg, hoofdredacteur van NRC next, die een huis wil kopen en zich daarvoor in de schulden moet steken. Zoals de meesten die voor die afweging staan, gaat Wijnberg niet over een nacht ijs. Hij was altijd een calvinistische spaarder die niet meer uitgaf dan hij bezat en hij lijkt hem vervelend vast te zitten aan een schuld.

Wijnberg gaat eerst eens op bezoek in Londen bij de kritische econome Noreena Hertz, die het belangrijk vindt dat men de aflossing kan afbetalen omdat men anders in de problemen komt. Hertz stelt tegelijkertijd dat we anders naar schulden zijn gaan kijken. Creditcardschulden zijn aanvaardbaar geworden. In het Gucci kapitalisme groeiden de bomen tot aan de hemel. Het is verbazingwekkend dat men op dat ene paard wedde. Banken en regeringen hebben daaraan schuld. 

De fascinerende Amerikaanse antropoloog David Graeber sluit daarop aan: schuld draagt ongelijkheid in zich en geweld. Het beperkt onze vrijheid. Volgens hem veroorzaakt de schuldenlast morele verwarring. Het heeft ons in de greep, te vergelijken met de maffia. In de Middeleeuwen stond iedereen bij elkaar in het krijt en werd dat een paar keer per jaar verrekend. Problemen ontstonden toen schuld gekwantificeerd wordt. Hij gaat in op de herkomst van het begrip rente (interest), in de Middeleeuwen bedoeld om woekerpraktijken te omzeilen. Daarna werd geld iets dat vanzelf vermeerderde. De eigenliefde (selflove) van Augustinus werd vervangen door eigenbelang (selfinterest).

Wijnberg heeft uitgezocht dat Nederlanders de grootste schulden ter wereld hebben en dat komt door de hypotheeklast. Volgens hypotheekadviseur Dennis Zuurbier wordt dat in de hand gewerkt door het stelsel zelf, dat aflossing tegengaat ten gunste van het opbouwen van vermogen. Er is geen betere hypotheek dan geen hypotheek, zegt hij. Hij zorgt er zelf voor dat zijn schuld lager blijft dan de waarde van zijn huis. Op de vraag van Wijnberg of hij nou een schuld moet aangaan, antwoordt Zuurbier dat het wel resulteert in het verwerven van vermogen.

Graeber ziet het echter als een belofte, die gemakkelijk kan leiden tot bedreiging en geweld. Dat wordt aangetoond door Oliver Stone in de film Wall Street (1987), waarin Michael Douglas een toespraak houdt over greed. Banken kunnen heel wat ritselen met overheden maar individuen worden de duimschroeven aangedraaid. De kleine man denkt dat geld nog hetzelfde is als in de negentiende eeuw. Henry Ford voorspelde een revolutie al men wist hoe banken werkten, namelijk door zelf geld te scheppen. Wall Street en de politiek zijn één pot nat. In een democratie zou iedereen moeten kunnen meepraten over de loop van geldstromen.

Als je een schuld hebt van duizend euro heb jij een probleem, als je een schuld hebt van een miljoen euro heeft de bank een probleem, stelt Noreena Hertz. Ze bepleit een coöperatief soort kapitalisme, gekoppeld aan sociale rechtvaardigheid en noemt zelfs de Rabobank als voorbeeld. Ze zegt tegen Wijnberg dat het nemen van een hypotheek ook een goede beslissing kan zijn en dat zijn ouders wellicht wat streng waren in hun opvattingen daarover.   

Hier meer over de gasten in dit programma, hier de pfd van een voorpublicatie uit het nieuwe boek van Noreena Hertz, hier een korte recensie in de NY Times van het boek Debt: The first 5000 years van David Graeber, een case studie over schuld.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten