Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 2 maart 2012

Poetin, Rusland en het Westen (2011), BBC-documentaire van Norma Percy




Autocratie of democratie? 

De Russische presidentsverkiezingen van 4 maart komen eraan. De spanning neemt toe. Voor- en tegenstanders van Poetin gaan met elkaar in de clinch. Op twitter is het druk met tweets over de wandaden van de huidige premier, die het stokje wil ruilen met Medvedev. De BBC zet in een vierdelige documentaire nog eens de belangrijkste politieke ontwikkelingen op  een rij. Anders dan in eerdere krantenberichten en op televisiejournaals geeft dat meer inzicht in de achtergronden, al komt dat wellicht niet zo terug in dit wat staccato verslag.

Deel 1: De leiding nemen

Vlak voor de eeuwwisseling maakt Jeltsin bekend dat hij aftreedt. Poetin, chef van de veiligheidsdienst KGB, is zijn opvolger en treedt hard op tegen de Tsjetjeense rebellen. Hij moet ook in de slag tegen de bestuurlijke chaos en de lege schatkist. Hij benoemt Kasjanov als premier. Die moet zorgen dat de corrupte oligarichen - de feitelijke machthebbers - meer inkomstenbelasting gaan betalen. Het leidt tot een conflict met Chodorovsky, directeur van het gasbedrijf Joekos.

Als Bush in januari 2001 aantreedt als president van Amerika is er wantrouwen van twee kanten. De uitzetting van Russische spionnen wordt gevolgd door de uitwijzing van Amerikaanse diplomaten en ontwricht de Amerikaanse diplomatie. Rusland verzet zich tegen het Amerikaanse raketschild. Tijdens een overleg in Slovenië kijkt Bush Poetin diep in de ogen en ziet dat zijn ziel goed is, al ziet Colin Powell de KGB in Poetins ogen. Ondanks fysieke tegenstand van de communisten krijgt Poetin de wet op het landbezit door het parlement. Rusland heeft een begrotingsoverschot waardoor de pensioenen betaald kunnen worden.

Poetin ziet de tragedie van 9/11 niet meteen, maar Rice laat weten dat de NAVO vanuit Oezbekistan en Kirgizië Al-Qaida gaat aanvallen. Poetin hoopt dat men meteen ook de Tsjetseense rebellen doodt. Als de VS in oktober 2001 de taliban aanvalt, wil leider Omar een coalitie sluiten met de Russen, maar Rusland trekt al samen op met Frankrijk en Duitsland om een geweldloze oplossing te vinden voor het probleem. Men probeert zelfs Rusland binnen de NAVO te halen, maar zover komt het niet. De VS zegt het ABM-verdrag op om het raketschild erdoor te kunnen krijgen. Een half jaar later komt het tot een verdrag tussen de VS en Rusland over een aanzienlijke reductie van kernwapens (zie deel 4).

De oorlog in Tsjetjenië is in volle gang. In oktober 2002 wordt een Russisch theater bezet door de rebellen. Poetin besluit tot de aanval met gas. Men wilde niet zeggen welk soort gas men gebruikt, zodat slachtoffers niet geholpen kunnen worden. Bush spreekt van een terreurdaad.

Duitsland, Frankrijk en Rusland zijn tegen de inval in Irak in februari 2003. Rusland profiteert van de stijgende olieprijs. Chodorovski is tegen belastingverhoging en pleit voor meer democratie. Het Russische staatsbedrijf koopt met smeergeld oliebedrijven op. Chodorovski protesteert en Poetin laat hem in oktober 2003 op de luchthaven arresteren. Veel hervormers stappen uit de regering, Rusland is rijker geworden maar minder democratisch.

Deel 2: De dreiging van de democratie        

Na drie jaar strijd in Tsjetenië is de oorlog voorbij, maar de vrede ver weg. Rebellen vallen Rusland aan vanuit de Pankisi kloof in Georgië. De VS wil Georgiërs inzetten om de kloof te bevrijden en blijft daar  meteen. President Sjevarnadze doet weinig aan corruptie in zijn land. Protesten leiden na veel overleg tot het aan de macht komen van Saakasjvili. Ivanov en Powell zijn bij de beëdiging. Saakasjvili wil in de NAVO. In dezelfde tijd worden er meer landen toegelaten tot de NAVO. Polen maakte er al deel van uit.

Ook Oekraíne wil lid worden, maar secretaris-generaal Robertson wil dat niet omdat president Koetsjma corrupt is. Verkiezingen worden nodig geacht. De democraat Joetsjenko die veranderingen wil, wordt in 2004 tegengewerkt door Moskou en met dioxine vergiftigd. Rusland zet hun eigen kandidaat Janoekovitsj in. Door stembusfraude lijkt het alsof Janoekovitsj de verkiezingen wint, maar de weigering van het volk om de verkiezingsuitslag te accepteren leidt na tumultueuze ontwikkelingen tot nieuwe verkiezingen, die Joetsjenko aan de macht brengen. Door deze ontwikkeling wordt Poetin dictatorialer. Regionale bestuurders worden niet meer gekozen maar benoemd.

Tijdens een ontmoeting met Poetin in Bratislava in 2005 is Bush niet meer zo zeker over diens democratische gehalte. De steun van Bush aan Georgië, doet Poetin schrikken. Hij realiseert zich dat hij stoottroepen nodig heeft. Die krijgt hij in de vorm van de jeugdbeweging Nasji, waarbij zich honderdduizend jongeren aansluiten. Het Andere Rusland nodigt in 2006 de Britse ambassadeur Brenton uit voor een toespraak. Vervolgens wordt hij door Nasji lastig gevallen. Het Kremlin begint een lastercampagne tegen dissidenten. Ljoedmila Aleksejeva van de Moskou-Helsinki groep wordt verdacht van samenwerking met Engelse spionnen. De zogenaamde spyrock leidt tot beknotting van de Russische NGO’s. Bendes vallen immigranten aan, journaliste Anna Politkovskaja wordt voor haar huisdeur vermoord, Litvinenko in Londen vergiftigd. Omdat Rusland de dader niet uitlevert, verbreekt Groot-Brittanië de banden, maar daar komt men een paar maanden later weer op terug.    

Deel 3: Oorlog

De aanleiding voor de oorlog in Georgië in 2008 vindt twee jaar eerder plaats, als Saakasjvili de confrontatie aangaat met Rusland. Rice, de Amerikaanse minister van BuZa, wordt naar een jachthuis bij Moskou gebracht om de verjaardag van Medvedev mee te vieren. Poetin wil de VS weghouden van zijn grenzen. Hij is al getergd door de opstelling van lange afstandsraketten in Oost-Europa. In 2007 komt Poetin naar Maine met een voorstel om met de Amerikanen samen te werken aan een gezamenlijk raketschild. Hij wil dan wel dat de bases in Oost-Europa ontruimd worden, maar dat is Washington een brug te ver.

De onafhankelijkheid van Kosovo in februari 2008 vormt een nieuw geschilpunt tussen de supermachten. In Zuid-Ossetië en in Abchazië worden verzetsbewegingen gesteund door Rusland. Georgië kan dat niet hebben. Colin Powell vindt Saakasjvili impulsief en waarschuwt hem voor onbesuisd gedrag. Saakasjvili trekt zich terug uit Zuid-Ossetië, maar versterkt wel het leger en vraagt het NAVO-lidmaatschap aan. Merkel maakt bezwaar en verdaagt de beslissing, maar vanwege ontevredenheid in Oost-Europese landen stemt ze toe met een lidmaatschap van Georgië op termijn.

Georgië hoopt dat het aantreden van Medvedez als president de toestand zal verbeteren. Rusland wil dat Georgië overeenkomt om geen geweld toe te passen, maar Saakasjvili stelt een nieuwe top voor om daarover te praten. In juli 2008 ontmoet hij Medvedez in een nachtclub in Kazachstan, maar tot een accoord komt het niet. Rice zegt tegen de Russen dat Saakasjvili geen geweld zal gebruiken om het NAVO-lidmaatschap niet op het spel te zetten. Tegelijk vliegt ze naar Tbilisi om de overeenkomst te laten ondertekenen. Tijdens een persconferentie zegt ze min of meer dat de VS achter Georgië staat.

De beschietingen beginnen weer en de confrontaties worden heviger. Russische troepen staan klaar voor de grens. Rusland wil dat Georgië een wapenstilstand afkondigt. Saakasjvili gehoorzaamt maar de mobilisatie gaat door. Op de avond van 7 augustus begint hij een militaire operatie. ‘Zijn we Israeliërs of Palestijnen?’ vraagt hij aan een medewerker. Medvedev laat terugschieten, terwijl in Peking de Olympische Spelen beginnen. Sarkozy begint een diplomatiek offensief tegen Poetin, maar die wil nergens over praten. Rusland bombardeert Tbilisi en wil dat Saakasjvili opstapt, hetgeen voor de VS onbespreekbaar is. Rice brengt tot onvrede van Rusland dat voorstel openbaar in de VN. Saakasjvili vraagt Bush om hulp maar krijgt die niet. Sarkozy stelt een staakt het vuren voor maar Rusland maakt er een dictaat van. Saakasjvili moet zich er bij neerleggen dat Rusland in de opstandige provincies de onafhankelijkheid uitroept, iets wat door weinig landen gevolgd wordt. Rusland trekt nog dieper Georgië binnen en stopt de opmars als Amerika een humantaire missie wil sturen. De poging van de VS om meer invloed te krijgen in het grensgebied van Russen is mislukt. (Het lijkt wel Risk!)      

Deel 4: Een nieuw begin

De nieuwe Amerikaanse president Obama wil de wereld veiliger maken. In Praag houdt hij op 5 april 2009 een belangrijke rede waarin hij zich voor een kernwapenvrije wereld verklaart. Rusland haatte de erfenis van Bush met zijn raketschild. Medvedev bedreigt Obama in een toespraak, maar die gaat daar niet op in. Hij stuurt een brief over het uitstellen van het raketschild. In Londen stelt Medvedev daarop een betere bevoorradingsroute voor de Amerikanen naar Afghanistan voor. Obama snijdt het probleem Iran aan, maar voor Rusland is een kernwapenverdrag het belangrijkste en het raketschild hoorde daarin. Raketonderscheppers dichtbij de Russische grens zijn onaanvaardbaar. Poetin vindt dat Amerika een dictaat oplegt aan Rusland. Obama zegt dat hij anders is dan zijn voorgangers. Hij zet het raketschild in de ijskast en komt in Geneve tot afspraken met Medvedev over een halvering van het aantal kernwapens. Alleen de naleving is nog een probleem. Tijdens de klimaattop in Kopenhagen breien generatiegenoten Obama en Medvedev de zaak recht. Er blijven nog steeds problemen, maar uiteindelijk sluiten ze op de boven genoemde 5 april in Praag een Start verdrag.

Als de olieprijs in 2008 zakt, is een reservefonds nodig om een economische ramp te voorkomen. Toch gaan veel bedrijven failliet en demonstreren werknemers tegen bedrijfssluitingen. Hoewel Poetin zelf bij een bedrijf ingrijpt, heeft hij er in jaren van welvaart weinig aan gedaan de economie te moderniseren. Medvedev vertelt tijdens zijn tweede jaarlijkse toespraak op 12 november 2009 dat hij een modern Rusland wil met goed onderwijs, een hightech industrie en democratie. Heel wat anders dan het top down stelsel dat Poetin voorstond. Als journaliste Anastasia Barburova wordt vermoord door skinheads reageert hij echter laks.    

De nucleaire ontwikkeling van Iran splijt Rusland en de VS al sinds 2006. Als de VS een opwerkingsfabriek voor uranium ontdekt, kunnen de Russen niet onder sancties uit. Rusland zegt zelfs wapenleveranties af in ruil voor hulp bij een op te zetten Silicon Valley nabij Moskou. Vlak voordat Medvedev langs komt wordt een spionage-netwerk ontdekt met onder andere Anna Chapman. De VS houdt dat stil tot na het bezoek van Medvedev, die met het oog op het binnenhalen van buitenlandse investeerders meteen ook de toetreding van Rusland tot de World Trade Organisation aankaart. Hoewel de VS en Rusland steggelen over het import verbod van kippen naar Rusland, strijken Medvedev en Qbama in een hamburgertent de zaak glad. De VS steunt de aanvraag van Rusland als lid van de WTO. Daarna wordt Anna Chapman uitgewezen. Rusland geeft de spionage toe en onthaalt de spionne als een heldin. Ze wordt meteen in de spotlights gezet op een congres van Verenigd Rusland. De verkiezingscampagne voor de nieuwe president is begonnen.

De BBC vraagt wie van de twee heren de presidentskandidaat wordt. Poetin is goed in stunten, Medvedev pakt de corruptie aan door verschillende topmannen te ontslaan zoals Loezjkov, de burgemeester van Moskou. De zaak tegen Chodorovski wordt een aanfluiting. Poetin spreekt voor zijn beurt tijdens zijn jaarlijkse televisie optreden met burgers. Chodorovski wordt opnieuw tot zeven jaar celstraf veroordeeld. Medvedev bagatelliseert het verschil tussen Poetin en hemzelf. Hij accepteert dat Verenigd Rusland op 24 september 2011 Poetin als kandidaat voor de verkiezingen van maart 2012 aanwijst. Hij kan nog tot 2024 aan de macht blijven, zegt de commentator aan het eind de documentaire serie.      

Dat Poetin alles uit de kast haalt om zijn positie veilig te stellen, blijkt uit de zogenaamde moordaanslag op hem en de poppenkast rond zijn persoon in een stadion in Moskou. Het lijkt me dat hij het nog moeilijk krijgt met zijn autocratische instelling. Vele Russen snakken naar eerlijkheid en rechtvaardigheid. De biografie over Poetin die vandaag verschijnt heeft als titel De man zonder gezicht. De schrijfster Masha Gessen is al uit Rusland gevlucht.  

Hier meer informatie over de documentaire, ook over de Engelse makers en ook een wat handzamer verslag van de inhoud. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten