Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 18 april 2014

Michael J. Sandel over Niet alles is te koop, Beurs van Berlage, 12 april 2013



Van markteconomie tot marktsamenleving

Tijdens de Nacht van de filosofie op 12 april 2013 gaf de Amerikaanse filosoof Michael Sandel in de Beurs van Berlage in Amsterdam een interactieve lezing onder de titel Niet alles is te koop. De ondertitel De morele grenzen van de marktwerking geeft aan waar de lezing over gaat. Human zond de lezing onlangs uit in het kader van de programmaserie G8 Dus ik ben. Sandel betrekt zijn publiek bij zijn lezing en is daarmee niet alleen een boeiend spreker maar ook een begaafd didacticus.

Hij stelt dat steeds meer zaken in geld worden uitgedrukt en herinnerde me aan een recente discussie hoe veel het leven van een patiënt in een ziekenhuis eigenlijk mag kosten. Hij komt zelf met het voorbeeld van een gevangene in de Verenigde Staten die zelf kan bijbetalen voor een luxere cel en van verslaafde vrouwen die met een financiële prikkel gestimuleerd worden om zich te laten steriliseren. Hij noemt dit nog maar kleine voorbeelden vergeleken met de inzet van privé soldaten in Afghanistan en Irak. In ieder geval is de marktwerking zozeer toegenomen dat we van een marktsamenleving kunnen spreken.

Sandel onderzoekt samen met het publiek de vraag wat de morele grenzen van de markt zijn. Vriendschap is niet te koop, de transactie is daarmee tegenstrijdig, maar wat te zeggen van het feit dat men op arme scholen de Verenigde Staten financiële prikkels aan arme kinderen geeft om het lezen te bevorderen. De meeste toehoorders vinden dit verkeerd. Een man verwoordt dit met het argument dat de intrinsieke waarde van het lezen daarmee verloren gaat. Een jonge vrouw brengt in dat cijfers ook extrinsiek motiveren en dat niemand daar bezwaar tegen heeft. Sandel vraagt zich af wat er er met lezen gebeurt als de financiële prikkel stopt. Stopt het lezen of is men er verslaafd aan geraakt? Hij vergelijkt het met bedankbriefjes die men als kind moesten schrijven. Wordt men daardoor later uit gewoonte een betere burger?

In ieder geval wordt de morele vorming door financiële prikkels gecorrumpeerd. Hij haalt een voorbeeld aan uit Zwitserland waar een plaatsje in de bergen uitgezocht werd om nucleair afval op te slaan. Meer dan de helft van de bevolking ging akkoord, maar na de belofte aan financiële compensatie was dit nog maar een kwart. Men ging vanwege het geld nadenken over de gevolgen voor het nageslacht en wilde zich niet laten omkopen.

Sandel concludeert dat economische markten niet werken op het gebied van immateriële goederen. De kwaliteit van die goederen verandert als ze vermarkt worden. De betekenis van een mens kan niet in geld uitgedrukt worden. De economie is geen waardevrije wetenschap die over efficiency gaat, maar zou een deel van de filosofie moeten zijn zoals in de tijd van Adam Smith, die zich vandaag de dag de vraag stelt hoever de economie in het openbare leven mag doordringen.

Door het vermarkten van het publieke domein wordt de gezamenlijkheid uitgehold. Sandel geeft het voorbeeld van skyboxen waarin de elite naar sport kijkt en daarmee het volk ontloopt of de aparte scholen waar witte of zwarte kinderen naar toe gaan. Hij vindt zoiets slecht voor de democratie, ook voor de elite die beperkt wordt in het omgaan met verschillen. De markt is kortom geen ecomomisch maar een sociaal probleem.   

Hier de trailer van de dvd. Vanavond 18 april vindt in de Beurs van Berlage de G8 van de Filosofie plaats.  Helaas kan de Belgische politicologe Chantal Mouffe, een van de deelnemers, niet komen vanwege het plotselinge overlijden van haar echtgenoot. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten