Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 8 april 2014

Peter-Paul Verbeek over Op de vleugels van Icarus, VPRO-Boeken, 6 april 2014



Over de relatie tussen moraal en technologische vernieuwing

Filosoof Peter-Paul Verbeek houdt zich bezig met de verhouding tussen ethiek en techniek, twee woorden die erg elkaar lijken, maar in de praktijk een moeilijke relatie met elkaar hebben. In Op de vleugels van Icarus probeert Verbeek die praktijken dichter bij elkaar te brengen. Hij legt dan wel uit dat ze niet zo tegenover elkaar staan als het lijkt.

Wim Brands begint met de vraag waarom we weerzin hebben tegen technologie.
Verbeek antwoordt de het nieuwe ook angst oproept en onze zekerheid ondermijnt. Men discussieert hevig over bijvoorbeeld de komst van de Google bril en het gevaar voor onze privacy. Verbeek doet daar niet aan mee. Hij vraagt zich liever af hoe we het beste kunnen omgaan met deze onvermijdelijke technologische vernieuwingen.

Brands zegt dat er over het algemeen eerst een technische vernieuwing komt en dat er vervolgens over de ethische gevolgen daarvan gepraat wordt.
Verbeek ziet het liefst dat de ethici gelijk oplopen met de technici. Dan kan de technologische vernieuwing het best begeleid worden.

Brands begint over de anticonceptiepil die homoseksualiteit meer acceptabel maakte.
Volgens Verbeek is dat een mooi voorbeeld hoe de techniek de moraal beïnvloedde. Door de anticonceptiepil werd ook bij heteroseksuelen seksualiteit losgekoppeld van voortplanting, zoals bij homoseksuelen al eerder gebruik was.

Brands brengt de verkeersdrempels in, een ander voorbeeld uit Op de vleugels van Icarus.
Verbeek meent dat dit voorbeeld het sterke onderscheid tussen mens en ding verzacht. Vroeger stond er een agent het verkeer te regelen, tegenwoordig doet een drempel dit. Dat is ook een soort moraal, volgens Verbeek, al zie ik dat zelf niet zo.

Vervolgens gaat het over de persuasive mirror in de wachtkamer van de dokter. Die is al ontwikkeld en op internet te vinden. De spiegel is een beeldscherm die de persoon herkent en op grond van diens patiëntendossier gezondheidsadviezen kan geven. Volgens Verbeek is dit een vorm van moraliserende techniek. Op de vraag van Brands wat hij er zelf van zou vinden om zo’n advies te krijgen, antwoordt Verbeek dat het een interessante aanvulling kan zijn op de raadpleging van een arts, maar dat het niet verplicht zou moeten zijn om je eraan te onderwerpen. Hij denkt echter dat dit soort techniek onvermijdelijk is en dat de kaders van het ethisch oordelen erdoor worden opgerekt.

Verbeek wijst op de spermacellen op de omslag, die door Brands werden aangezien voor planten. Die houden verband met een techniek om de geslacht van het kind te kunnen bepalen. Huiveringwekkend en ontzagwekkend, noemt hij deze ontwikkeling, die ons zelf meer verantwoordelijk maakt voor onze beslissingen en ook betekenis heeft voor de waardering die we toekennen aan het mannelijke en vrouwelijke. Hij zou daar graag verder onderzoek naar doen. Bij dit spermaonderzoek zit de ethiek al in de techniek zelf ingebouwd.

Brands komt op de Google bril, die straks op de markt komt en volgens Verbeek onze verhouding tot de openbare ruimte zal veranderen. Doordat de Google bril gezichten herkent en informatie over ons kan opzoeken, wordt het onderscheid tussen openbaar en privé nog vager dan die al is.

Brands vraagt waarom de moraal altijd achter loopt op de techniek.
Volgens Verbeek komt dat omdat de techniek de morele kaders wijzigt.

Helaas vraagt Brands niet hoe het komt dat de techniek zo enorm om zich heen grijpt. Dat het vooral inherent is aan de kapitalistische ontwikkeling, blijft daardoor buiten schot. Technologische vernieuwing zou ook meer gestuurd kunnen worden in plaats van de hobby te zijn van een technicus in dienst van het kapitaal, dat nu eenmaal voort moet om niet achter te blijven.   



Geen opmerkingen:

Een reactie posten