Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 2 april 2014

We zijn het zat, Tegenlicht, 30 maart 2014



Iets te verliezen en daarom bang

Terwijl ik nog nadenk over de Tegenlicht uitzending van afgelopen zondag over de groeiende maatschappelijke ongelijkheid die voor onbehagen en politieke desinteresse zorgt, maar helaas niet tot protest en opstand leidt, lees ik een fragment dat Saul Bellow bijna veertig jaar geleden schreef in Humboldts gift, dat uit het hoofd van verteller Charlie Citrine komt:

‘Wat de grote massa betrof, de miljoenen die arm geboren waren, die hadden nu een huis en een boormachine en andere apparatuur en gemakken, en ondergingen de maatschappelijke beroering gelaten, hielden zich gedeinsd en koesterden hun aardse goederen.’

De apathie van de massa om het heft in handen te nemen is niet iets van de laatste jaren, maar speelt al langer en in toenemende mate en heeft, naast de materiële welvaart misschien ook te maken met de toegenomen complexiteit van het vraagstuk van politieke verandering. Of wordt die complexiteit ingefluisterd door mensen die iets te verliezen hebben?

De strijdbare Britse comedian Russell Brand pleit net als de Nederlandse vrachtwagenchauffeur Jerry Agema in ondubbelzinnige termen voor een boycot van het systeem. Hun woede komt recht uit het hart, net als die van Ewald Engelen die eerder in Tegenlicht te horen was als het over het corrupte bankwezen ging. Hij bepleit met spandoeken de straat op te gaan, maar of hij mensen daartoe krijgt? Hij verwijst zelf al naar het Communistisch Manifest waarin staat dat men zijn hebben en houden op het spel moet zetten om verandering af te dwingen. Hoewel men bang is om iets te verliezen, blijven gevoelens van machteloosheid rondwaren.

De Britse socioloog Colin Crouch (zie foto) legt uit dat de beslissingsmacht van het parlement steeds meer in handen komt van transnationale organisaties en buiten de volksvertegenwoordiging om gaat. Het contact tussen politiek en burger is kunstmatig. De politicus ziet de burger als een consument aan wie hij een product moet slijten. Het gevolg is ritualisme enerzijds, waarmee men stemt omdat het zo hoort, en passiviteit anderzijds omdat een stem toch niets uitmaakt. De vroegere bevoordeling van nationale ondernemingen werkt niet meer omdat die bedrijven mondiaal opereren en geen cadeautjes meer uitdelen aan het land waarin ze geworteld zijn. Lobbyen speelt een belangrijke rol voor bedrijven, zowel in Brussel als in Washington. De bankenwereld weet op deze manier verdergaande eisen aan hun manier van werken met bonussen etc. af te wimpelen. Men volksmacht heeft dit niets meer te maken.

Jacqueline van Stekelenburg doet op de VU onderzoek naar de motivatie van mensen om in actie te komen. Onvrede met de groeiende kloof tussen rijk en arm leidt niet automatisch tot de bereidheid om actie te ondernemen, zoals de gang van zaken rond Occupy laat zien. Media aandacht is een voorwaarde om de politiek te interesseren, anders beweegt die niet.

De Belgische schrijver David van Reybrouck verdiept zich al langer in de staat van de democratie is voert ook experimenten uit in de praktijk. Hij was de initiator van het burgerforum G1000 dat in Amersfoort navolging kreeg. Burgers zijn geen kinderen waar de sociaal democratie hen voor houdt of klanten zoals het neoliberalisme denkt, zegt hij. Deelnemers praten in groepjes over maatschappelijke onderwerpen. Van Reybrouck is erbij en herkent de sfeer en het geroezemoes dat duidt op samen praten. Men heeft het gevoel door de politiek beroofd te zijn van zeggenschap en dat klopt ook. Net als Crouch meent ook Van Reybrouck dat de macht voor een deel is weggevloeid, niet naar de burgers, maar naar rating agencies die de duimschroef stevig aandraaien. Het parlement is verworden tot een gemeenteraad, die alleen nog praten over zaken die het systeem verder niet bedreigen.

Hier het interview van tien minuten van Jeremy Paxman met niet-stemmer Russell Brand in Newsnight, oktober j.l., hier meer over deze uitzending. Degenen die erover willen door praten kunnen vanavond terecht in Pakhuis de Zwijger, waar het er warm aan toe zal gaan, voorspel ik.  

Geen opmerkingen:

Een reactie posten