Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 20 augustus 2014

Ionica Smeets, VPRO-Zomergasten, 17 augustus 2014






Meisje met een voorliefde voor wiskundige raadsels

Ionica Smeets (Delft, 1979) is wiskundige en wetenschapsjournaliste en brengt daarmee een ander geluid voren in het programma dat na een kwart eeuw af en toe aan bloedarmoede begint te lijden. Het is vooral een vrolijk geluid vooral dat Smeets laat horen. Haar mond is voortdurend in een lach gekruld en ze neemt de kijker daarmee in. In het filmpje waarin ze zichzelf vooraf introduceert noemt ze haar keuze voor de gekozen fragmenten een ode aan de slimheid ofwel aan de nerds, tot wie zij zichzelf ook rekent. Ze typeert deze groep als intellectueel bezig op beta gebied en enthousiast. Dat laatste is zij zeker, al zie ik nerds eerder als wat neuzige types die de ogen ononderbroken op hun beeldscherm gericht houden. De bevlogenheid die Smeets ook noemt is eerder op hen van toepassing: nerds gaan verder waar anderen afhaken, zijn monomaner en houden ervan het zichzelf moeilijk te maken. Veel fragmenten slaan ook op dit menstype, zoals een wiskundige die de maten van het ananashuisje van Sponge Bob op waarheid onderzoekt of de Britse wiskundige Marc du Santoy die voor de BBC een serie uitzendingen over wiskunde maakte. Voor Smeets was de elegantie van een onweerlegbare bewijs over priemgetallen een doorslaggevende reden om de informatica in te ruilen voor wiskunde.

Smeets, die zelf gepromoveerd is in de getaltheorie, begint de uitzending met een wat flauw filmpje van een Amerikaanse komiek die de betrekkelijkheid van grotere getallen laat zien, maar het commentaar van Smeets dat grote getallen - bijvoorbeeld in de miljoenennota - vaak weinig zeggen als het verband ontbreekt, is interessant. Leuker is cabaretier Kees Torn die een lied heeft gemaakt waarin het publiek steeds de regel moet afmaken met een bepaald woord. Het blijkt dat dit woord een Engelse vertaling moet zijn van een voorafgaand Nederlands woord. Zo wordt ik aai omdat I als zodanig wordt uitgesproken. Torn verklapt dat hij zes jaar met het lied bezig is geweest. Duidelijk een voorbeeld van iemand die het zichzelf niet gemakkelijk maakt. Smeets zag de show in Maassluis toen ze daar als kassameisje werkte. Ze had zelf ook een aspiratie naar kleinkunst, maar koos daar niet voor omdat ze voorvoelde dat ze als wiskundige en wetenschapsjournaliste beter tot haar recht zou komen. Ze is ervan overtuigd uit dat men moet doen waarin men goed is.

Ze laat een filmpje zien van de ultieme alfa John Greene die videofilmpjes maakt voor zijn broer Hank die aan de andere kant van de Verenigde Staten woont, maar die door veel anderen worden bekeken. De korte filmpjes gaan in een razend tempo, maar Smeets heeft daar weinig moeite mee. Het daaropvolgende gesprek met Wilfried de Jong gaat over de waarde van internetcommunities, waardoor elke jongere uit een willekeurig Fries dorp tegenwoordig gelijkgestemden kan vinden. Ze is ook zeer gecharmeerd van Nederlands eerste computerprogrammeur Edsger Dijkstra, die eenvoud voorstond. Om dat weer terug te krijgen zou de huidige ontwikkeling op computergebied voor een groot deel moeten worden afgebroken en dat zit er vanwege de grote financiële belangen niet in.

Boeiend was een fragment van een lezing van Richard Feynmann, waarin die met de nodige twijfel over de begripsvermogen van zijn publiek de verhouding tussen wiskunde en natuurkunde aan de orde stelt. Smeets ziet hem als een intellectueel net als C.P. Snow, die zowel natuurkundige als schrijver was en daarmee een brug sloeg tussen alfa- en betawetenschappers. Helaas is de kloof tussen de twee groepen alleen maar groter geworden. Dit blijkt ook uit een fragment van de DWDD waarin twee wiskundigen zich uitlaten over een nieuw gevonden oplossing van een wereldraadsel van een Australische wiskundige. Smeets zou zich niet lenen voor dit soort exercities, al vindt ze het wel waardevol om haar vakgebied onder de aandacht te brengen bij het grote publiek. Er zijn grenzen.

Grenzen zijn er ook aan het inlevingsvermogen van de kijker. Het gezicht van Smeets vertoont steeds meer dezelfde trekken. Misschien komt dat ook door de passieve houding van De Jong die op het eind bekent dat hij vreesde niet bij Smeets te kunnen aanhaken. Het is een thema dat Smeets zelf ook vertrouwd is. Als studente van de TU Delft miste ze zelfvertrouwen toen ze als ingenieur naar Leiden kwam om getaltheorie te gaan studeren. Ze hoorde in een show van Micha Wertheim dat men in zo’n geval kan bluffen en maakte daar dankbaar gebruik van. Ze kan zich vinden in de stelling van de zwarte sterrenkundige Neil deGrasse Tyson dat het kracht vereist voor zwarten en vrouwen om in een blanke mannenwereld binnen te komen en zich daar staande te houden. Zelf koos ze daarom wellicht liever voor de journalistiek dan voor pure wetenschap. Ze merkt het maatschappelijke krachtenveld op als ze haar vierjarig zoontje met een roze rugtas naar school laat gaan.
Als De Jong opmerkt dat ze zelf toch ook allemaal fragmenten met mannen heeft gekozen, antwoordt Smeets dat het nu eenmaal allemaal mannen zijn die op haar vakgebied de dienst uitmaken. Voor de verandering toont ze een fragment van en met de maker en hoofdrolspeelster uit de serie Girls, die zichzelf durft te zijn tegen alle weerstanden in.

Ze komt uit bij haar lievelingsschrijver Kurt Vonnegut die in Slaughterhouse V vol mededogen over het bombardement op Dresden schreef en daarbij SF gebruikte voor de noodzakelijke lichtheid en bij Leo Vroman die behalve een verdienstelijk wetenschapper en dichter ook een prachtige echtgenoot voor Tineke was. Smeets wordt hierdoor ontroerd en wil het liefst van alles samen met haar vriend op die manier oud worden. Ze onthult dat de ratio helpt om de emotie te temperen, bijvoorbeeld als het erom gaat de vaste relatie boven een verliefdheid te stellen en bepleit meteen dat het goed is om eerdere relaties aan te gaan om de uiteindelijke relatie beter op waarde te kunnen schatten. 

Ze sluit af met een slotfragment uit de nogal sentimentele Australische dansfilm Strictly Ballroom (1992) waarin een afwijkend dansstel laat zien dat men kan winnen zonder te voldoen aan de standaardnormen. Als Smeets somber is, zet ze dit fragment op. Dat ze hiermee ook haar moeder een leuk verjaardagscadeau bezorgt, verraadt dat ze uiteindelijk een lief, kwetsbaar meisje is dat zich met enthousiasme en liefde voor raadsels een weg baant, maar aan het grote levensraadsel nog nauwelijks is toegekomen.  

Hier de blog Wiskundemeisjes met artikelen die ze samen met Jeanine Daems voor de Volkskrant maakt. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten