Mauerbaby’s met uiteenlopende ontwikkelingen
Het is vijfentwintig jaar geleden dat de muur viel. Vijf
jaar geleden volgde Annette Bakker vier gezinnen met kinderen die op de negende
november 1989 in de DDR geboren werden. Het is boeiend te zien hoe verschillend
de zogenaamde Mauerbaby’s Alice, Laura en Nadine en Daniel zich ontwikkelden. Het
drieluik dat Bakker maakte bevat veel bekende, maar steeds weer ontroerende
beelden van de val van de muur en het tumult daaromheen.
Deel 1: Eindelijk
vrij?
Jacqueline (zie foto) is de moeder van Alice en gaf haar dochter de
naam naar Alice in Wonderland om daarmee het nieuwe land en leven te
verwelkomen dat ze ervaarde. Ze leefde al gescheiden en was al van plan naar
het Westen te reizen omdat haar moeder daar woonde. Op de laatste dag van november
bracht haar vader haar en de kleine Alice met zijn Lada over de grens. Het was
al waanzinnig om doorgelaten te worden en nog waanzinniger om haar moeder te
zien.
Laura werd veel gefotografeerd nadat haar vader een boek
over haar schreef. Haar moeder Susanne zegt dat het niet de verdienste van haar
dochter was dat ze bekend werd. Ze maakte zich zelf na de val van de muur zorgen
over de toekomst. Haar bedachtzame man Torsten, voormalig journalist bij de partijkrant
Berliner Zeitung, schreef in zijn dagboek dat er bij de geboorte van Laura een nieuwe
wereld voor hem open ging. Hij zegt daar nu over dat hij ongetwijfeld zijn
gevoelens op zijn dochter projecteerde. Torsten gaat samen met Laura naar Berlin
Alexanderplatz waar een fototentoonstelling over de val van de muur is ingericht
en vertelt haar daarover. Susanne herinnert zich dat de metro doorreed naar het
westelijk deel. Ze moesten wel overstappen, door natte gangen en nog steeds hun
paspoorten laten zien, vult Torsten aan. Ze legden het begroetingsgeld opzij
voor een reis naar Parijs, die ze een jaar later maakten, hetgeen een eyeopener
was. Men kende in de DDR bijvoorbeeld geen pizza. Beiden wisten ook van de
schaduwkant van het kapitalisme. Torsten hield van zijn land.
De ouders van Nadine waren meteen onzeker over de toekomst. Moeder
Veronika vond de DDR geen onprettige gevangenis. Ze kon dan wel niet naar
buiten maar ze las veel en ze keek naar films. Vader Rainer werkte in een
machinefabriek, die al gauw gesloten werd.
Kerstin, de moeder van Daniel, vond de val van de muur een
ongelooflijke gebeurtenis maar had ook haar twijfels. Het leven ging verder,
zegt haar man Henry, de euforie kwam pas later.
Ze brachten Daniel bij zijn grootouders, liepen naar het
Westelijk deel van de stad en keken hun ogen uit naar de enorme collecties snijbloemen
in de etalages.
Deel 2: De zon komt op
in het Oosten
Jacqueline bezoekt met Alice het DDR museum in Wittenberg en
ziet veel spullen die ze zelf ook had. Alice kan zich de onvrijheid van vroeger
niet voorstellen. Jacqueline legt uit dat men erg beschermd werd en dat de
jeugd geen existentiële angst hoefde te hebben zoals tegenwoordig. De toekomst
was verzekerd, het bedje gespreid. De moeder van Jacqueline vertelt dat ze met
haar man meeging naar het oosten, maar na de bouw van de muur niet meer
terug kon. Een dossier van hen door de Stasi bestond niet meer, hoewel haar
broer Pierre zwaar verhoord werd nadat hun moeder was gevlucht. Jacqueline
denkt net als haar moeder dat Pierre voor de Stasi was gaan werken. Ze zou dat
zelf misschien ook gedaan hebben als ze onder druk was gezet. Pierre wilde
daarenboven iets bereiken als partijlid.
Laura weet dat haar vader Torsten wil dat zij een mondig
burger wordt en doet daarvoor haar best. Torsten vertelt dat hij een andere,
oprechtere manier van journalistiek voorstond en wilde zelf ook mondiger
worden, zich minder schikken. De Stasi nam contact met hem op, maar toen hij
vertelde dat hij boeken wilde schrijven was de animo van de veiligheidsdienst om
hem in te lijven snel voorbij.
De ouders van Nadine vinden dat de val van de muur meer
ellende dan goeds heeft gebracht. Nadine vindt hen dan ook echte Ossies.
Henry was jaloers op een collega die in een Golf had
gereden, terwijl hij een Saborosch met startproblemen had. Daniel zou nog wel
in de DDR willen wonen, omdat de mensen elkaar nabijer stonden, al was dat noodgedwongen
door de vele gebreken. Het socialistische gedachtegoed spreekt hem wel aan. Hij
gaat met zijn moeder naar haar oude handelsschool. Het bedrijf waar ze werkte
vond haar geschikt om een kaderopleiding te volgen.
Deel 3: Muurresten
Alice draagt een mooie jurk tijdens haar eindexamenfeest. Ze
bewondert haar moeder die zich bleef ontwikkelen. Ze gaat met haar moeder naar
het gebouw van de Stasi waar Jacqueline na de vlucht van haar moeder verhoord en
bedreigd werd. Dat maakte haar bewust hoe gevaarlijk de situatie was. Ze moet
huilen omdat ze daar lang niet over kon praten. Alice kan niet begrijpen dat
men zich de onderdrukking liet welgevallen. Jacqueline zegt dat ze de grenzen
met de paplepel kregen ingegoten. Omdat ze wist dat er veel verklikkers waren,
werd ze nooit vertrouwelijk in een grote groep. Pierre komt op bezoek en
vertelt dat hij nooit voor de Stasi gewerkt heeft en dat hun dossier waarschijnlijk
vernietigd is. Jacqueline vindt het ongelooflijk dat ze daar nu pas openlijk
over kunnen praten, gewend als ze altijd was om haar mond te houden. Alice gaat
in Maastricht Europese Studies doen en hoopt het tot Minister van Buitenlandse
Zaken te schoppen.
Susanne zegt dat Laura zich niet kan voorstellen hoe het was
om in een gedeelde stad te wonen. Zelf vindt Laura zich geen Ossie of Wessie.
Haar wereld is groter, al hebben de vele keuzemogelijkheden ook hun nadelen.
Torsten heeft moeite met de ellebogenmaatschappij. Hij bracht een jeugdboek uit
met zijn dochter in de hoofdrol om zijn denkbeelden over de val van de muur
kwijt te kunnen. Laura wil iets gaan doen dat overeenstemt met haar principes
en gaat eerst naar Zuid Amerika om haar horizon te verbreden.
Nadine gaat met haar vader naar de onttakelde machinefabriek.
Vrolijk worden ze er niet van. Haar vader krijgt geen werk meer vanwege zijn
leeftijd en haar moeder werkt in de avonduren, maar toch worden ze met de nek
door anderen aangekeken als zouden ze profiteurs zijn. Ze bezoekt een internaat
dat vroeger van de Stasi was maar waarin tegenwoordig een
verpleegstersopleiding gehuisvest is. Ze wil later een baan en op zichzelf
kunnen wonen, ook om haar ouders niet teleur te stellen.
Daniel staat bij de resten van de muur en zegt dat men
weliswaar tegenwoordig vrij is van beperkingen en beïnvloeding maar dat men
door de nieuwe technologie ook door de staat in de gaten gehouden wordt. Kerstin
vertelt dat de opleiding na de val van de muur erg veranderde. Lessen over planeconomie
veranderden in die over markteconomie en reclame. Daniel heeft nog nooit zoveel
met zijn moeder over de DDR gepraat. Het helpt hem bij zijn beeldvorming. Hij
gaat in dienst om te ervaren hoe hij met ondergeschiktheid omgaat.
Hier
een kort fragment uit het tweede deel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten