Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 13 februari 2015

Finding Fela (2014), documentaire van Alex Gibney



Compromisloze zanger gebruikt zijn muziek als wapen

Alex Gibney gaat in Finding Fela op zoek naar de persoon achter de zanger die in oktober 1938 in Nigeria geboren werd en zich ontwikkelde tot de grondlegger van de Afrobeat en een icoon voor het Afrikaanse zelfbewustzijn. Hij verzette zich tegen de kliekvorming in de regering, die door de grote olieopbrengsten Nigeria veranderde in een gewelddadig en corrupt land. Zijn politieke ideeën werden hem niet in dank afgenomen. Regelmatig werd hij door het regime opgepakt, maar wijken deed hij nooit. Zijn wapen was zijn muziek.

Twaalf jaar na zijn dood beleeft Fela Kuti een revival door een musical over hem die in Broadway op de planken gebracht wordt. Boeiend zijn de discussies tussen medewerkers over de manier waarop ze de zanger op een hem waardige wijze over het voetlicht kunnen brengen. Gibney mengt de voorbereidingen van de musical, een concert van Fela Kuti in Berlijn en interviews met nabestaanden zoals zijn vriendin Sandra Daniel en zijn kinderen tot een boeiend geheel die de kijker twee uur lang aan het scherm gekluisterd houdt en doet verlangen naar meer muziek van Fela Kuti.

In een radiointerview uit 1965 vertelt Fela Kuti dat hij in een schoolkoor zong. Religieuze muziek stond aan de basis van zijn carrière. Hij kwam uit een gezin met hoogopgeleide, gekerstende ouders. Zijn vader was een dominee, zijn moeder ontwikkelde zich van onderwijzeres tot politica. Regisseur van de musical, Bill Jones, vindt Fela Kuti minder toegankelijk dan bijvoorbeeld Bob Marley omdat hij gevaarlijk is. Jones wilde het engagement overbrengen dat in de liedteksten naar voren komt en de basis van zijn imago vormt.

Gibney gaat naar de hoofdstad Lagos in Nigeria, waar Fela Kuti woonde en optrad in The Shrine, een nachtclub op de binnenplaats van een oud hotel. Dochter Yeni zegt dat veel bekenden uit de muziekwereld daar kwamen kijken. Paul McCartney moest huilen omdat de muziek hem zo sterk raakte. De zaterdagavond had een religieuze inslag, de dinsdagavond was voor de dames en op vrijdagavond verkondigde Fela kuti zijn politieke ideeën, die hij uitwerkte in nummers. Zijn jongste zoon Seun zegt dat de teksten heel snel tot stand kwamen. In nummers als Opposite people introduceert hij na elkaar de verschillende instrumenten, waardoor steeds meer drama ontstaat en in het midden zingt hij een stukje in pidgin, het Afrikaanse dialect.

Fela Kuti ging zijn broer Beko achterna die in Londen medicijnen studeerde, maar Beko raadde Fela deze studie af. Fela deed daarom een klassieke muziekopleiding en merkte dat kleurlingen in Londen niet geliefd werden. Terug in Lagos stapte hij over op de jazz. Hij formeerde een band met Tony Allen als drummer. Het was hun bedoeling de highlife muziek om een hoger plan te brengen zoals in het nummer Lai Se te horen is. James Brown kaapte echter de stijl, waarop Fela Kuti zich bekeerde tot het Afro America en de Black Power, die een inspiratie vormden voor de Afrobeat. Tijdens een optreden in de Verenigde Staten klikte het met Sandra Daniel, die in 1970 mee ging naar Lagos, niet wetend dat drie andere vrouwen daar op Fela Kuti wachtten.

Het succes van zijn band Africa ’70 maakte Fela Kuti tot een rijk man. Hij begon te blowen en stichtte Kalakuta Republic, een vrijstaat in Lagos, niet ver van The Shrine. De biograaf van Fela Kuti voelde zich er vrij. Na een inval door de politie werd Fela Kuti agressiever en viel de regering aan met ent nummer als Go slow, waarin hij de mishandeling op kruispunten door de militaire politie aanklaagde die meer snelheid in de logge verkeersstromen wilde brengen. Hij gaf zijn vrouw een flatje en trouwde met zevenentwintig jonge vrouwen, al ging dat niet volgens de polygame Afrikaanse traditie. Sandra Daniel zag een schema aan de deur van Fela Kuti waarin stond wanneer welke vrouw de seksuele behoeften van Fela Kuti mocht bevredigen.

Rivaliteit met de politiek leider bracht hem tot het nummer Zombie, waarin hij de slaafse gehoorzaamheid van de soldaten bezong. Dit bracht echter het vuur in de lont. Op 18 februari 1977 viel het leger de compound binnen en stak het in brand. Fela Kuti en zijn moeder werden met gebroken benen gevonden in een militair hospitaal. De moeder stierf een jaar later aan de complicaties van haar verwondingen en liet haar zoon stuurloos achter. Seun zegt dat zijn vader zich schuldig voelde en contact met haar zocht langs spiritistische wijze. Ook zocht hij met het nummer Coffin for Head of State de confrontatie met de regering op.

Een concert in Berlijn betekende het keerpunt van Africa ’70. De financiële toestand van Fela Kuti was slecht. Onderbetaalde bandleden gingen er vandoor. Tony Allen stopte met de samenwerking. Daarop formeerde Fela Kuti Egypt ’80, een reserveploeg die polyritmische muziek speelde met een missie. In 1981 werd Fela Kuti opnieuw opgepakt en afgeranseld. Hij gaf niet op, wilde president worden, al was zijn Afrikanistische politieke programma  onduidelijk en zijn idee volgens een journalist van de New York Times gebaseerd op grootheidswaanzin. Sandra Daniel zag een andere Fela Kuti, iemand die in trance was en werd bijgestaan door een bedenkelijke Ghanese tovenaar. Die deedFela Kuti tenslotte in een cel in Noord Nigeria belanden, waar hij na een schuldbekentenis, vlak voor het concert voor Nelson Mandela in 1986, na achttien maanden uit vrij kwam. Hij wendde zich daarna tot wat hij noemde de klassieke Afrikaanse muziek met lange nummers.

Zijn dood in 1997 door aids bracht in Lagos een enorme massa op de been. Regisseur Jones wilde zo ver niet gaan. Hij stopte daarvoor. Tijdens de aftiteling zien we dat de musical voor en begeesterd publiek in The Shrine wordt opgevoerd. Fela: For Ever Lives Africa.    

    

Geen opmerkingen:

Een reactie posten