Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 29 mei 2015

Going clear: Scientology and the prison of belief (2015), documentaire van Alex Gibney



Diepgravend portret van een bedenkelijke organisatie

Alex Gibney (1953) is een begenadigd Amerikaans documentaire maker die zeer diverse onderwerpen op zijn naam heeft staan. Zijn laatste documentaire ging over de Afrikaanse zanger Fela Kuti, zijn nieuwste over ondernemer Steve Jobs. In Going clear: Scientology and the prison of belief volgt hij de Scientology beweging, geïnspireerd door het gelijknamige boek dat Lawrence Wright over de sekte, opgericht door Ron Hubbard en in het Westen maar vooral in de Verenigde Staten veel aanhang kreeg, waaronder filmsterren als John Travolta en Tom Cruise. Wright was niet eens tegen de beweging toen hij aan zijn boek begon, maar leerde tijdens zijn onderzoek de zeer bedenkelijke kanten ervan kennen.

Gibney begint de documentaire met een hypnose-achtig fragment waarin een persoon tijdens een zogenaamde auditeersessie spreekt over een akelig voorval en daarvan verlost wordt. In Scientology termen heet het dat men clear is of wordt, ontdaan in ieder geval van belemmerende gedachten en ervaringen. Het werd de basis van een systeem om mensen voor de gek te houden.

Vervolgens zien we een aantal personen die op grond van verschillende motieven hun toevlucht namen tot de leer van Hubbard: de jonge scriptschrijver Paul Haggis was opgelucht toen de ideeën van Hubbard hem bereikten, omdat hij problemen in zijn relatie had, Spanky Taylor wilde de wereld verbeteren en trad toe tot Sea Org, de elitetroepen van Hubbard, Jason Beghe was jarenlang auditor voor de beweging. Al deze aanhangers hebben in de loop van de tijd hun lesje geleerd en zijn uit de beweging gestapt, hetgeen niet gemakkelijk was. Pas later merkten dat ze gehersenspoeld waren. 

Veel plaats is ingeruimd voor Hubbard zelf, die de mens als een spiritueel wezen zag dat omlaag is gehaald door het stoffelijke en opnieuw verheft dient te worden. De mens kan dit niet zelf, maar moet daarbij geholpen worden. Hubbard schreef veel over deze thematiek tot science fiction aan toe en verwerkte de buitenaardse verzinsels later in zijn theologie.
Na zijn diensttijd in de Tweede Wereldoorlog werd Hubbard assisent van een zwarte magie sekte van Jack Parsons in Los Angeles. Hij loog over zijn oorlogservaringen en trouwde met Sara Northrup, die, behalve het kind dat ze van hem kreeg, veel last kreeg met de paranoïde Hubbard. Hij schreef na hun verhuizing naar New Jersey in 1950 het boek Dianetics dat veel succes oogstte en geld in het laatje bracht, zoals ook de bedoeling was. Inhoudelijk schets hij daarin de mens als een analytisch maar ook reactief wezen. Op grond van engrammen wordt aan trauma’s gewerkt. Een E-meter, die de emoties registreert, wordt gebruikt om de lading van negatieve gevoelens te halen. Zijn theorie was een soort zelf-therapie. Scientology loopt parallel met het leven van Hubbard. Hij gaat verder dan Freud en houdt zich ook bezig met reïncarnaties. Het is de bedoeling dat de mens vrij wordt van de zielen die in zijn lichaam huizen. De Amerikaanse vereniging van psychologen zag weinig in zijn warrige denkbeelden, maar leken liepen ermee weg. Sara vreesde echter door hem vermoord te worden. Nadat ze heen en weer werd geslingerd door zijn wisselende berichten over hun baby die hij naar Cuba ontvoerd had, liet ze zich van hem scheiden.

Een belangrijke aandachtspunt in de documentaire is de strijd met de belastingdienst die Scientology lange tijd voerde. Hubbard meende dat zijn leer onder de godsdiensten viel en dat hij dus geen belasting verschuldigd was. Toen de rechter anders oordeelde, verliet hij de Verenigde Staten Vanaf 1960 predikte hij vanaf schepen in de Middellandse Zee, geholpen door loyale, hardwerkende en zwaar onderbetaalde leden van de door hem opgerichte organisatie Sea Org, waaronder Spanky Taylor. Hubbard had een systeem van belonen en straffen, de zogenaamde Ethica, waarbij men voor straf ook overboord werd gegooid. In 1975 werd het vuur ook op zee te heet en dook hij onder in Florida, waarna David Miscavige het stokje overnam. 

Imponerend zijn beelden van gala’s die de beweging organiseerde. Na het onderduiken van Hubbard maakte zijn opvolger er steeds meer een nazistische vertoning van, waarbij hij als een leider op een enorm groot podium een lange toespraak hield. De duidelijke regels van de beweging trokken Hollywood sterren aan als John Travolta en Tom Cruise. The Hole in Los Angeles werd een belangrijk centrum waar kernleden gehersenspoeld werden. Spanky Taylor, die daar ook verbleef en veel contact had met Travolta, vindt het onbegrijpelijk dat de filmster niet uit de beweging stapte nadat zij met het haar kind ontsnapt was. Tom Cruise werd met valse voorwendsels aan de organisatie gebonden, die hem goed als boegbeeld kon gebruiken. Verbijsterend zijn de afluisterpraktijken tegen zijn vriendin Nicole Kidman die als een bedreiging werd gezien omdat haar vader niets van de beweging moest hebben. Men haalde zelfs een knappe nieuwe vriendin voor Cruise uit de kast, die echter alweer snel in ongenade viel.

Voormalige vooraanstaande leden van de beweging, zoals Mike Rinder, Tom de Vocht en Mark Rathbun doen een boekje open over hun werkzaamheden. Vooral het verhaal van Rathbun, die eerder als lid van Scientology in een interview met John Sweeney van de BBC programma Panorama aantijgingen van mishandeling glashard ontkende, is stuitend om te horen. Scientology probeerde de afvalligen de mond te snoeren, zelfs door hun vroegere vrouwen in televisieshows te laten opdraven. De beweging is door slechte betalingen aan leden, gulle giften en bedenkelijke activiteiten als mensenhandel zeer rijk geworden en kan zich heel wat permitteren. Tijdens rechtszaken haalde men informatie over dissidenten uit de vertrouwelijke informatie, geuit tijdens auditeersessies die tot op de bodem werden geanalyseerd. Rathbun werd zelfs gearresteerd toen hij een filmer van de beweging sloeg, die hem maar bleef achtervolgen. De beweging groeit nog steeds op het gebied van kapitaal, maar het ledenaantal is afgenomen. De macht van Miscavige, die geen interviews meer geeft, is nog steeds onbeperkt.  

Hier de trailer van Going clear: Scientology and the prison of belief, hier mijn verslag van de documentaire Finding Fela.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten