Simone van Saarloos (Summit,1990) is de jongste Zomergast ooit,
maar zeker niet de minste, al heeft ze nog wel tijd nodig om uit te botten,
bijvoorbeeld tot de Nederlandse Simone de Beauvoir, die heel eventjes in de
uitzending ter sprake kwam, namelijk in een door Wilfried de Jong geciteerde
column, die geen column, maar een fictie stuk bleek te zijn. Na de vaak lange
fragmenten op het gebied van kunst en relaties ontstonden gisteravond vaak wat vertwijfelde
gesprekjes, zoals over de fotograaf Gregory Crewdson of filmmaakster Charlotte
Dumas, die duidden op een nog niet uitgekristalliseerde geest. In het laatste
geval - naar aanleiding van de documentaire The
widest Prairies (2013) - was er wel een aanzet tot een theorie namelijk
over het uitsluiten van bepaalde groepen, in dit geval paarden, met als gevolg
dat we met een vals sentiment blijven zitten, maar hoe dat anders kan weet Van Saarloos
zelf ook niet.
Van Saarloos studeerde filosofie en literatuurwetenschappen
in New York en Amsterdam, zat in het Nederlands rugbyteam en werkt voor de Volkskrant,
Vrij Nederland en Das Magazin. Daarnaast schrijft ze drie keer per week een
column in NRC. next. In dit najaar komt haar pamflet Het monogame drama uit en ze werkt aan een roman. In de
aankondiging zegt ze dat ze haar eigen universum wil tonen, zodat de kijker over
zijn eigen wereld zal gaan nadenken.
Ze begint met een provocerend filmpje Headshot (2006) van Jennifer
Lyon Bell, dat de onvermoede kijker de stuipen op het lijf zal hebben gejaagd. Een
nogal onzekere jongeman vraagt zich voor de camera af hoe het zal zijn om door
een meisje gepijpt te worden. In het filmpje zien we ruim tien minuten alleen
zijn gezicht in beeld. Het zou mij van mijn lust afhouden, maar de jongeman weet
zich daaraan toch over te geven. Na afloop vraagt Van Saarloos meteen aan De
Jong of hij deze porna erotisch vindt, maar dat bleek niet het geval. Van Saarloos
zelf was getroffen door het ongemak dat volgens haar altijd aan seks kleeft.
Nadenken is een van centrale onderwerpen van Van Saarloos,
die vervolgens een fragment laat zien van een interview met haar inspirator Hanna
Arendt uit 1964 - dat Zomergaste Nelleke Noordervliet overigens twee jaar
geleden ook al liet zien. De Duitse filosofe werd bekend vanwege haar verslag
over Eichmann proces waarin ze de banaliteit van het kwaad benadrukte. In het
interview praat ze over het begrijpen van haar denkproces. Schrijven helpt
daarbij. Volgens Van Saarloos was Adolf Eichmann nooit een nazibeul geworden
als hij zich gerealiseerd had wat hij aan het doen was toen hij de transporten
naar de gaskamer organiseerde.
Van Saarloos denkt vooral na over liefde en relatievorming
buiten het geijkte monogame kader. Ze voelt de tekortkoming van het leven in de
geest en wil het lichaam en het lijfelijke een grotere plaats in het denken - en
doen - geven. Rugby was daarvoor een goede voedingsbodem. Tijdens een scrum rook
ze het angstzweet van de tegenstander diep in haar neus. Door ludieke ervaringen
kan men loskomen van geijkte patronen over de wijze waarop men met elkaar omgaat.
Ze haalt Gestalttherapeut Fritz Perls erbij die in de jaren zestig een methode
had ontwikkeld om mensen te bevrijden van hun trauma’s die tot starre gewoontepatronen
leidden, maar vraagt zich zelf af of creatief werk toch niet beter is dan wroeten
in het verleden.
Boeiend is een fragment van Paradies Liebe (Ulrich Seidl, 2012) waarin twee oudere Oostenrijkse
dames tijdens een strandvakantie in Kenia aan hun gerief komen. Hoewel De Jong spreekt
van een win win situatie ben ik het met Van Saarloos eens dat dit soort
toestanden, hoewel wellicht op persoonlijk niveau niet eens zo slecht, in
maatschappelijk opzicht verwerpelijk is, net zoals de hele ongezonde Westerse toeristenindustrie
gebaseerd als die is op uitbuiting van mensen en groepen. Van Saarloos is ook
slecht te spreken over de romantische liefde die zich op één exclusieve persoon
richt. Ze ziet meer in meerdere verbindingen tegelijk en haalt daarbij een
gedicht van Rumi aan over het veld van mogelijkheden, hoewel een en ander
volgens mij elkaar niet hoeft uit te sluiten: men kan één liefdesrelatie
onderhouden en daarnaast vele vriendschappen cultiveren.
In Girlhood (Céline
Sciamma, 2014) wordt het opgroeien van zwarte meisjes in een Parijse
achterbuurt getoond. Van Saarloos vindt het van belang dat een vrouwelijke
regisseur de film maakte. Hoewel dat ook wel een man kon zijn geweest, gaat het
toch vooral om de achtergrond van waaruit gefilmd wordt. Ze vindt het
belangrijk om de lezer daarover duidelijk te geven. In Bill Kill (Tarantino, 2003) wordt het geweld verheerlijkt. Van
Saarloos schaamt zich daarvoor, maar verlekkert zich er ook over. De Jong ontfutselt
haar dat dit mogelijk te maken heeft met de jaren uit haar jeugd dat ze in een
rolstoel zat en, net als de hoofdpersoon in Bill
Kill, geconfronteerd werd met haar beperkingen.
Het engagement van een schrijver komt ter sprake naar
aanleiding van een fragment uit een documentaire van Hans Keller uit 1985 waarin
Remco Campert met zijn writers block op bezoek gaat bij de druk tikkende Rudy
Kousbroek in Parijs. Het brengt Van Saarloos tot de uitspraak dat men vroeger
ook niet zo geëngageerd was als men zich voordeed. Zelf had ze moeite om zich
te verbinden met de Soedi Arabische blogger die stokslagen kreeg na zijn
kritiek op het regime. Ze vraagt zich af of haar verslaggeving daarover niet te
gemakkelijk was en of dat echt een verschil maakte. Ze is daarom zeer te
spreken over de persoonlijke manier waarop Olly Lambert in The bombing of al-Bara (2012) de burgeroorlog in Syrië versloeg. In
de videoperformance Ribbons (2014) van
Ed Atkins wordt de kijker heen en weer geslingerd tussen willen begrijpen en niet
kunnen begrijpen. Rapper Typhoon bracht met zijn lied Van de regen naar de zon ter gelegenheid van tweehonderd jaar
Koninkrijk op 30 november 2013 zichtbaar vervreemding in de Ridderzaal teweeg,
waarmee we weer terug zijn bij de overrompelende kracht van de liefde, zoals
die te zien is in Les amours imaginaires
(Dolan, 2010). ‘Vriendschap overleeft,’ roept Van Saarloos als ware het - zo
beseft ze zelf ook - haar strijdkreet. Daarna gaat ze met De Jong nog een
partijtje handdrukken, hetgeen dit aanstormend feministisch talent met veel
feminine kracht met gemak wint.
Hier
mijn bespreking van Les amours
imaginaires.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten