Klein duimpje tussen de economische reuzen
Regisseur Geert Rozinga verdiept zich in het feit of een
eerlijke onderneming in de kapitalistische economie kan gedijen. Hij volgt
daarom ontwerper Bas van Adel (zie foto), die graag een eerlijke mobiele telefoon op de
markt wil brengen. De openhartige Van Adel is als een klein duimpje te midden
van grote elektronica reuzen, maar strijdt dapper door.
Om inzicht te krijgen in het systeem van het fabriceren van
een mobiele telefoon, zette Van Adel zelf het bedrijfje Fairphone op, dat zich
ging bezig houden met het ontwikkelen van een eerlijke en duurzame mobiele
telefoon, die volgens hem paradoxaal genoeg een persoonlijke verbinding tegen
een onbekende achtergrond is. Om het mysterie te ontrafelen moest hij eerst het
economisch systeem begrijpen. Milton Friedman legt dit in een videofilmpje uit aan
de hand van een potlood. De onderdelen ervan komen overal vandaan. Van Adel
concludeert dat de mensen die de onderdelen maken, vervreemd zijn van hun werk.
Het gaat uiteindelijk allemaal om de prijs van het potlood. Van Adel is het
niet oneens met de werking van de markt, maar wil dat de productie wel eerlijk
en duurzaam tot stand komt.
Hij gaat naar Shenzhen in China waar smartphones uit elkaar
gehaald worden als ze het niet meer doen, terwijl men daar in het Westen niet
meer aan begint. Shenzhen is het centrum van de elektronica en heeft een sterke
recycling cultuur, samenhangend met de vele kleine bedrijfjes die onderdelen
van de telefoon maken. Om helemaal terug te gaan naar de bron reist Van Adel
naar Oost Congo, waar de mineralen gewonnen worden die noodzakelijk zijn voor
de productie van telefoons en computers. Vaak zijn de werkomstandigheden in de
mijnen slecht, zoals we zien in de documentaire Blood in the mobile (2010) van Frank Piasecki Poulsen. Kinderarbeid
komt vaak voor. Veel mijnwerkers sterven. Met het verdiend gelde wordt de
oorlogsvoering gefinancierd, waarbij gedrogeerde kindsoldaten voor veel ellende
zorgen. Van Abel wil dan ook mineralen uit mijnen waarin de mensenrechten
geëerbiedigd worden.
Hij gaat naar KPN om te praten over samenwerking. Via
crowdfunding zorgt hij ervoor dat mensen zijn project steunen. Hij gaat weer
naar Shenzen om zich te laten informeren over de productie van de onderdelen.
Vaak is het moeilijk te achterhalen hoe die tot stand komen. Hij zet daarom de
Chinese Mulan Mu in, die stage doet in Nederland en zeer geïnteresseerd is in
de ideeën van Van Abel. Hij leert dat het gemakkelijker vast te stellen is
wanneer er oneerlijkheid in het spel is dan eerlijkheid. Hij kiest ervoor om de
onderdelen niet te laten coaten, omdat dit gezondheidsproblemen voor de werkers
oplevert en neemt voor lief dat de kleuren doorlopen.
Van Adel komt erachter dat alles draait om geld en de korte
termijn. Dat kost hem tenslotte de nek. De mooiste scène speelt zich af tussen
Van Adel en Mu, die inmiddels weg is bij zijn bedrijf en vertelt hoe het anders
had gemoeten: meer concessies doen om te kunnen overleven. Van Adel wordt nog
steeds gesteund door potentiële afnemers van zijn product en ziet zelf wel iets
in The lone nut, een
uitzonderingspositie in de commerciële wereld zoals de chocola van Tony
Chocolonely.
Hier
meer over de uitzending, hier
het filmpje van The lone nut, morgenavond
napraten in Pakhuis de Zwijger met vier ondernemers waaronder Bas van Adel.
Ongetwijfeld zal het daarbij ook gaan over de enorme goederenproductie, die
afgelopen zondag tijdens de demonstratie tegen CETA op het Museumplein ook aan
de orde werd gesteld. Een andere economie wil niet meer, maar beter en daar
komt Van Adel dan weer in beeld.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten