Uitweg uit wurging door de superstaat
Regisseur Britta Hosman schiet midden in de roos met een
reportage over de energieke en intelligente filosofe Ulrike Guérot (1964), die
jarenlang onder Jacques Delors in Brussel werkte en zag dat de Europese Unie
steeds meer aan elan verloor. Dat zette haar aan het denken over een Europese
Republiek waarin de nationale staten verdwijnen en zo’n vijftig regio’s de
dienst uitmaken. Goed nieuws voor de toekomst dat wel door wat meer enthousiasme
door Hosman onthaald had mogen worden. Het zou mooi zijn als de linkse partijen
haar idee zouden omarmen. Uiteindelijk eens een uitweg uit de wurging door de
superstaat, zoals eerder in Het Filosofisch Kwintet voorgesteld door literair
historicus Joep Leerssen.
Het mooie van de ideeën van Guérot, zoals verwoord in haar
boek Waarom Europa een republiek moet
worden, is dat ze dat klachten van veel burgers serieus neemt en daardoor
het populisme haar aantrekkingskracht ontneemt. Tegelijk blijft het idee van
Europese samenwerking op monetair, parlementair en economisch gebied intact. Daarnaast
wil ze dat er ook eenheid op juridisch gebied komt. Ze stelt dat die in onze
moderne wereld onvermijdelijk is, ook al zijn er tendensen die duiden op
afbraak van een vrij verkeer en een verschansing achter nationale grenzen.
Guérot wijst op denkers uit de dagen van het begin van de vorige eeuw die erop
wezen dat de vrijheid die wij in Europa bezitten, opeens verdwenen kan zijn. Dan
zien we terug op De wereld van gister
zoals de postuum uitgekomen boektitel van Stefan Zweig uit 1944 luidde. Daarin
beschreef hij vanuit Zuid Amerika de herinneringen van een Europeaan.
Hosman filmt Guérot rond een toespraak aan bankiers in
Wenen, die graag van haar horen hoe hun zaken straks na de ineenstorting van de
Europese Unie doorgang kunnen vinden. Ze vertelt hen dat de vredesmissie, die
na de Tweede Wereldoorlog het oogmerk van de samenwerking was, niet meer
overtuigt. De drie grote landen in de EU, Duitsland, Frankrijk en Italië,
verschillen van inzicht over de monetaire politiek en aan de randen in het
oosten wordt, zonder dat Brussel daar veel tegenover stelt, gezaagd aan de
democratische uitgangspunten. Ze stelt tegenover de uitspraak van Merkel dat de
euro van belang is voor het voortbestaan van de unie dat juist met in stand houden
van de euro de democratie het loodje legt. Het populisme dat aan de unie knaagt
is een vertraagde reactie op de politiek die na de financiële crisis gevoerd
is. Technocraten namen de macht over, het volk bleef monddood achter.
Terwijl ze op haar hotelkamer yoga doet, vertelt ze over
haar interesse die ze vanaf haar jeugd in de politiek had. Ze woonde in Bonn,
toen daar in 1986 de Europese Akte ondertekend werd. Op haar 23ste
studeerde ze in Parijs en werd daar verliefd op een Fransman met wie ze
trouwde. Europa raakte daardoor geïntegreerd in haar leven. Guérot stelt een
Neudenken voor, hetgeen voor mensen die in het systeem werken, niet zo
gemakkelijk is. Ze wil de organisatie omvormen van top down naar bottom up,
waardoor de burgers zich beter met de republiek kunnen identificeren. Ze gaat
ook naar Brussel om het parlement toe te spreken en hoopt dat men haar ideeën
daar omarmt. Europa is uniek in de wereld wat haar sociale model betreft en dat
moet zo blijven. De waarden van de Franse revolutie laten geen ruimte voor de
roep om steeds meer veiligheid en controle, die tot verdere verstarring leiden.
Ze hoopt dat anderen haar schets voor een alternatief Europa, dat uit de
vermolmde unie zal moeten verrijzen, verder zullen invullen. Wellicht kan
Tegenlicht voor de Nederlandse parlementsverkiezingen nog wat ondernemen om
linkse politici over haar initiatief te horen. Sociaal democraten en
socialisten zijn de eersten om internationale waarden uit te dragen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten