Drama rond huwelijk burgermeisje met graaf zet met twee
voeten in de moderne tijd
Op de dag dat mensen overal ter wereld tegen de beëdiging
van Trump demonstreren, wordt de nieuwe Toneelschuurproductie Emilia Galotti van Maren
Bjørseth, die debuteerde met Een bruid in
de morgen, ten doop gehouden. Voor de deuren van de benedenzaal van
de Toneelschuur wacht al een opgewonden menigte alsof het een schoolreisje betreft.
De roem is de productie vooruit gesneld. De beeltenis van Emilia (zie foto
van Sanne Peper) staat het hele seizoen geprononceerd op het jaarboekje en is
moeilijk uit het geheugen te wissen. De première luidt de productie in
samenwerking met Toneelgroep Amsterdam feestelijk in.
De knappe Emilia komt op langs de zijkant van het eigentijdse decor
met half doorzichtige witte vliegengordijnen, die iets doen vermoeden van
hetgeen we te zien krijgen maar het precieze nog aan het oog onttrekt. Zingend,
maar met een dolk in de hand. Ze plant het wapen in het midden voor het decor
en verdwijnt weer, maar heeft daarmee het publiek alvast gewaarschuwd voor het
door Lessing in 1772 bewerkte drama van de Romeinse schrijver Livius. De
betrokkenheid van het spelerscollectief wordt tot uitdrukking gebracht door de
rode kuipstoeltjes waarop de niet actieve spelers zitting nemen en daarbij
verbonden blijven met de scènes die zich voor het gordijn afspelen.
Het drama speelt zich af rond een voorgenomen huwelijk van het
burgermeisje Emilia met graaf Apiani dat doorkruist wordt door de prins en zijn
assistent, markies Marinelli. Een eerdere list leidt nog niet tot resultaat,
maar een tweede brengt Emilia in handen van de prins, al legt Apiani daarbij
het loodje en is de interventie van de prins nogal doorzichtig. Dat neemt niet
weg dat er de nodige gewetensnood ontstaat, ingebracht door de geslepen
Marinelli met de vraag in hoeverre Emilia zelf een aandeel heeft gehad in de
uitkomst. Opeens is alles onzeker en staan we met twee benen in de moderne
tijd.
In de eerste scène zien we de prins die verveeld de klachten
van het volk behandelt. Hij krijgt de formulieren door het gordijn aangereikt
door Marinelli en gooit ze achteloos op de grond. Ook een verzoek om een
onderhoud met zijn voormalige minnares gravin Orsina laat hem koud. In zijn
hoofd heeft zich een fascinatie vastgezet voor de deugdzame Emilia Galotti,
die, zoals Marinelli vertelt, dezelfde dag nog met Apiani zal trouwen. Zoals
dat gaat in adellijke kringen, meent de prins dat hij recht op haar heeft.
Marinelli beraamt een plan om Apiani weg te voeren en de prins gaat, in de
vrees dat Apiani weigert, alvast naar de kerkdienst waar Emilia haar trouwdag
zal beginnen. De vader en moeder van Emilia, allebei in stemmig grijs, hebben
zo hun eigen ideeën over de bemoeienis van de prins.
Het gordijn valt met een klap als Emilia na de dienst krijsend
bij haar moeder binnenkomt, waardoor uitzicht wordt geboden op een enorm rond
bed dat als een roze suikertaart de hele voorstelling blijft domineren. De
moeder luistert met grote interesse naar de avances die de prins in het
kerkportaal haar dochter maakte. Lustgevoelens gaan dwars tegen het verstand in
en maken dat beslissingen gekleurd worden door emotie. De weinig passievolle
Apiani zelf is blij dat tenminste zijn bloed weer stroomt als hij het voorstel
van Marinelli geweigerd heeft. Tegen de hogere adel staat hij echter machteloos
en een door Marinelli geënsceneerde roofoverval moet hij met de dood bekopen. Inmiddels
zit Emilia gevangen in het lusthof van de prins en dient ze, terwijl Marinelli
haar jonge benen nog zedig bij elkaar brengt, naar zijn pijpen te dansen. De
pinguïndans die de groep af en toe tussen de scènes uitvoert, doet denken aan
de onverbiddelijkheid van de vaste vormen, de wit geschminkte gezichten van de
behoudzuchtigen geven daar eveneens uitdrukking aan. In een dramatische
slotscène tussen Emilia en haar gewetensvolle, maar onmachtige vader krijgt de
voorstelling een fatale wending.
Diewertje Dir, die eerder al De wilde eend van Maren Bjørseth opschudde, speelt
de rol van Emilia met verve en weet de gevoelens van een jong meisje dat op weg
is om een een vrouw te worden, maar in de knop gebroken wordt, heel subtiel en
overtuigend neer te zetten. Dat geldt ook voor Sieger Sloot als haar vader. Hij
maakt helemaal waar wat Thomas Lamers in zijn beschouwing
vooraf stelt, namelijk dat het zelfstandig nadenken in die tijd steeds meer
ruimte krijgt. De komische noot wordt door Keja Klaasje Kwestro ingebracht in
de rol van de hilarische maar net zo wanhopige gravin Orsina. Een mooi
uitgelicht beeld van haar wellustig karakter wordt al in de eerste scène
getoond, maar later krijgt ze volop de kans haar nood als in de steek gelaten geliefde
te uiten. De andere drie spelers - Jip van den Dool als de prins, Hannah van
Lunteren als de moeder van Emilia en Vanja Rukavina als Marinelli – maken,
samen met het prachtige decor en het geluidsontwerp van Wessel Schrik het
geheel tot een goed geoliede productie. De champagne na afloop smaakte
daarom vorstelijk.
Hier de teaser, waarin
hoofdrolspeler Diewertje Dir opgemaakt wordt tot het mooiste meisje van het
land, hier de
voorbeschouwing door Thomas Lamers, hier
mijn bespreking van Een bruid in de
morgen, hier
mijn bespreking van De wilde eend, hier een
interview met Diewertje Dir (Kemna, 13 januari 2017).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten