Mooi evenwicht in een huwelijksdrama rond een droeftoeter
Drie maal is scheepsrecht. De derde voorstelling Ivanov, die Nina Spijkers na Phaedra’s love (2015) en Don Carlos (2017) voor Toneelschuurproducties
regisseert, is een toonbeeld van evenwicht, waarin tekst, spel, belichting en
decor een fraaie eenheid met elkaar aangaan. Op basis van een van de eerste
toneelwerken van Anton Tsjechov, eind negentiende eeuw, die, zoals we van de
Rus kennen, zowel zware als lichte weemoed uitstralen, komt Spijkers tot een
ouderwets en tegelijk eigentijds drama over de lethargische landeigenaar Ivanov
(Roeland Fernhout), die na vijf jaar niet meer van zijn vrouw Anna (Wendell
Jaspers) houdt, maar ook niet kan ingaan op de verlangens van zijn knappe
buurmeisje Sasja (Nimuë Walraven, foto Sanne Peper).
Het evenwicht is meteen al voelbaar
in de openingsscène. Ivanov staat in zijn onderbroek in een hoek van het
prachtige decor, bestaande uit twee haaks op elkaar geplaatste driezitsbanken
met daarachter betekenisvolle witte gordijnen, te lezen in Happier, how to become more happy een bestseller volgens de New
York Times, als de loop van een geweer door een opening in het gordijn op hem
gericht wordt. Hij schrikt zich dood als hij opkijkt, maar vervolgens kan hij
opgelucht ademhalen, want het blijkt om een grap te gaan van de extraverte landgoedbewaarder
Borkin (Hajo Bruins). De twee voeren een fraaie act op, waarbij de halfdronken
Borkin informatie en geld aan Ivanov probeert te ontfutselen, terwijl Ivanov
verder wil lezen, waarop Borkin, die zin heeft in het verjaardagsfeestje van
Sasja, Ivanov typeert als een droeftoeter.
Mooi is het gebruik van de gordijnen
waardoor iedereen niet alleen in tempo opkomt en afgaat, maar ook suggestief
alvast van zich laat spreken. De eerste is Anna die haar armen om het gordijn
slaat en daarna haar hoofd toont met de vraag aan haar man of hij geen zin
heeft om met haar te stoeien in het hooi. Helaas voor haar is Ivanov geen schim
meer van de sterke persoon die hij eerder was. Hij heeft het nodig om hun huis
te verlaten en wel voor een bezoek aan de dochter van zijn buurman Lebedjev
(Tijn Docter), een verpleegster in de dop. Anna is zo liefdevol dat ze hem laat
gaan, maar ze klaagt wel haar nood tegen de dokter (Minne Koole) die net
daarvoor tegen Ivanov gezegd heeft dat Anna gezien haar tuberculose een reisje
naar zee goed zou kunnen gebruiken. Ivanov heeft daar het geld niet voor. Hij
werd eerder al door Borkin gesommeerd hem geld te geven om de rekeningen te
kunnen betalen. Wellicht ook daardoor voelt zijn ziel zich als een niet uit de
knoop te krijgen berg touw.
Het verjaardagsfeestje begint met
een mooi lied dat Sasja aanheft, begeleid door haar vader op de gitaar. De vijf
andere spelers kijken geboeid toe vanuit een ruimte die zich achter het gordijn
bevindt, dat door Anna wordt weggeschoven. Als de cadeaus zijn uitgepakt en het
vuurwerk begint, legt Ivanov aan Sasja uit dat hij te depressief is voor een
liefdesverhouding en zeker niet met haar naar de Verenigde Staten kan. Toch kan
hij niet op tegen de vrouwelijke charme. Hij kust Sasja en op dat moment slaat
Anna hen gade, waarmee de crisis in hun huwelijk een feit is.
Rond die crisis is het een bolle
boel, vooral door de kleurrijke karakters van de handtastelijke Borkin, de
ziekelijke graaf (Xander van Vledder) met zijn onuitvoerbare dromen en
Lebedjev, die, gekleed in stijve tenniskledij, probeert de in het hoofd van
Ivanov verward zittende touwtjes aan elkaar te knopen, maar door zijn
relativeringen zelf de draad kwijtraakt. Humor geeft van begin tot eind smaak
aan de voorstelling, ook door de inbreng van Casper Vandeputte, die de tekst
zodanig moderniseerde, dat Ivanov tijdens het tumult rond het voorgenomen
huwelijk van Sasja uitroept dat het eerder een groepstherapie dan een bruiloft
lijkt. De toeschouwer wordt daarnaast getrakteerd op verrassende vocale
intermezzo’s en, alsof het nog niet genoeg is, op visuele verdubbelingen in het
decor. De energie spat eraf. Daarmee zei Spijkers geen woord teveel.
Hier meer
informatie op de site van de Toneelschuur, waaronder foto’s en daartussen een
filmpje, maar nog zonder de gordijnen. Hier
mijn bespreking van Phaedra’s love, hier
die van Don Carlos.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten