Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 28 juni 2017

Filmrecensie: Solaris (1972), Andrej Tarkovsky


Nog steeds geldige maatschappijkritiek aan de hand van een sciencefiction film

Ooit verliet ik de filmzaal van Cinerama Bellevue in de pauze van de voorstelling 2001: A space odyssey van Stanley Kubric. Sciencefiction was niets voor mij, had ik al laten weten aan de vriend die mij overhaalde om toch mee te gaan. Daarvoor had ik in de Verenigde Staten al eens met kromme tenen de film Starwars aan gezien, dus al dat gevogel in de ruimte was op dat moment voor mij wel genoeg. Het deed me allemaal erg denken aan de Thunderbirds, een Britse televisieserie die zich afspeelde in de jaren van verveling die mijn jeugd uitmaakten. Wellicht had ik de film van Kubric zonder al die connotaties wel uitgezeten. Kubric is een filmregisseur die ik de laatste jaren zeer heb leren waarderen.
Tegenhanger Solaris van Andrej Tarkovsky was in ieder geval van hoog niveau. Prachtig zijn de beelden die Tarkovsky ons toont vanuit het ruimteschip dat boven de planeet Solaris hangt en beïnvloed wordt door diens atmosfeer. De straling van diens oceaan werkt door op het bewustzijn van de kosmonauten. Onderdrukte herinneringen komen boven en nemen een fysieke vorm aan. Omdat men vanuit de aarde begrepen heeft dat er zich problemen voordoet, stuurt men psycholoog Chris Kelvin naar het ruimtestation.

Vooraf zien we de psycholoog, die knap wordt gespeeld door Donatas Banionis, wandelend in de natuur, een activiteit die hij vaker ondernam. De beelden van wuivende waterplanten in een snel stromend meer waarmee de bijna drie uur durende film begint, verbeelden mooi het onderbewuste. Kelvin staart er lang naar en ook na zijn missie keert hij weer terug naar de plek die hem eerder zo intrigeerde. Eenmaal in het ruimtestation herkent hij de toestand die hem op aarde al is aangeduid op videobeelden van een presentatie door piloot Berton. Hij ontmoet expeditieleider Snaut die hem vertelt dat hij daar, na de zelfmoord van fysioloog Gribarjan, alleen nog over is met bioloog Sartorius. Kelvin komt in de werkkamer van Gribarjan en krijgt daar opnieuw een soort briefing in de vorm van een videobrief, waarin Kelvin gewaarschuwd wordt voor hallucinerende verschijnselen. Als Kelvin een belletje hoort gaat hij met het pistool van Gribarjan op zoek naar de herkomst van het geluid. Tot zijn verbazing ziet hij, na zijn kennismaking met de onsympathieke Sartorius, een vrouw rondlopen in een blauwe babydoll. Ze blijkt zijn vrouw Khari te zijn die tien jaar daarvoor overleed, althans een verschijning van haar volgens de opvattingen van Sartorius en Snaut.    

In de film volgen we de verwikkelingen tussen Kelvin en Khari, een mooie rol van Natalya Bondarchuk. Zij stapt in een ruimtecapsule die hen naar de planeet moet brengen, maar brengt het er niet levend af, terwijl Kelvin er met brandwonden vanaf komt. Snaut zegt dat het niet onmogelijk is dat een andere versie van Khari weer opdoemt hetgeen inderdaad het geval is. Sartorius stelt hem voor een bloedtest op haar af te nemen om te zien of ze wel echt is, maar daarvoor is de liefde van Kelvin te groot. De liefde - en het bedrog - is een van de onderwerpen die in de film wordt behandeld. Een ander onderwerp gaat over het belang van wetenschap. Snaut zegt daarover op zijn verjaardag het volgende:
Science? Nonsense! In this situation mediocrity and genius are equally useless! I must tell you that we really have no desire to conquer any cosmos. We want to extend the Earth up to its borders. We don't know what to do with other worlds. We don't need other worlds. We need a mirror. We struggle to make contact, but we'll never achieve it. We are in a ridiculous predicament of man pursuing a goal that he fears and that he really does not need. Man needs man!
Dit ontroerende citaat alleen al bewijst naast andere citaten van Tolstoj en Dostojevski de grote klasse van de film.

Solaris is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Poolse schrijver Stanislaw Lem uit 1961 en een antwoord van Tarkovsky op 2001: A space odyssey (1968) van Stanley Kubric. De muziek van Bach onder de lang aangehouden beelden is wondermooi en verhevigt de schoonheid van de film.

Hier de trailer op vimeo,

Geen opmerkingen:

Een reactie posten