Glacioloog bewijst klimaatverandering en roept op tot actie
De Franse filmmaker Luc Jacquet werd bekend door zijn
dierendocumentaires, waaronder La marche
de l’empereur ofwel March of the
penguins (2005). Tien jaar later verdiepte hij zich in het levenswerk van
zijn landgenoot Claude Lorius (1932), die bewees dat de mens verantwoordelijk
is voor de aan de gang zijnde klimaatverandering. In Ice and the sky ofwel La glace et le ciel zien we het portret van
een bevlogen glacioloog. Ook al heeft de sfeer een hoog jongensboekengehalte,
de problematiek komt duidelijk uit de verf. De laatste vraag die de oude Lorius
stelt luidt wat we eraan gaan doen.
Jacquet begint met sfeerbeelden van Antartica waarin de
schaduw van een mens over het ijs valt en daarna zelf in een poolstorm op zijn
benen probeert te blijven staan, hetgeen we als een beeld kunnen zien van de
huidige positie van de mens die zich eerder een triomfator over de natuur
waande, maar inmiddels begrepen heeft dat hij de natuur hard nodig heeft om
zelf te overleven.
Lorius ging in 1956, een jaar dat er in geofysisch opzicht
veertig mondiale observatietochten gemaakt werden, op expeditie naar Antartica.
Hij kwam eerst langs Tahiti met verleidelijke danseressen en daarna langs de
ijsbergen in zee die hem erg imponeerden. Voordat hij bij het station Charcot
aankwam, had hij de tijd om te acclimatiseren tussen de pinguïns, maar daarna
was hij - na een barre tocht van achtentwintig dagen waarbij een slee kapot
ging en ze een deel van de bagage moesten achterlaten - een jaar lang samen met
twee anderen overgeleverd aan de omstandigheden, tot ze werden afgelost. Omdat
het drietal meteen met waarnemingen begon, verwaarloosden ze hun station,
waardoor ze eerst gangen moesten graven om hun spullen veilig te stellen. Wassen
viel in die temperatuur niet te doen, ze droegen hun kleren af en gooiden ze
dan weg. Lorius ontdekte dat de sneeuwkristallen in de zomer fijner zijn dan in
de winter. Eenmaal tijd ging hij bezig met zijn proefschrift, maar drie jaar
later kon hij als dienstplichtige mee met een Amerikaanse expeditie, nog verder
in het poolgebied. Gletsjerspleten maakten het onmogelijk om het gebied te
bereiken waar ze door een schip opgehaald werden, maar met een detector vorderden
ze toch, al was het leven in de ijskoude cabines loodzwaar en maakte de kou de
waarnemingen moeilijk te noteren. In ieder geval voorkwam de drang naar kennis
dat ze, tot hun repatriëring, gek werden, zegt iemand die de stem van Lorius
inspreekt.
Lorius vervolgde zijn onderzoeken in Parijs naar de atomen
in de sneeuwkristallen en ontdekte dat hij daarmee de temperatuur in de
geschiedenis van de aarde kon meten. Om de oudste lagen te onderzoeken ging hij
- na het voltooien van zijn proefschrift en inmiddels vader geworden - in 1962
met een expeditie mee om boringen te verrichten. Tijdens het drinken van een
glas whisky was Lorius zich de waterbelletjes gewaar die uit het smeltende ijs
ontsnapten. Die maakten dat hij de klimaatgeschiedenis nog beter kon
reconstrueren. Een Amerikaanse expeditie in 1974 bood hem de kans om in de tijd
terug te gaan. Hoewel verschillende vliegtuigen in de sneeuw strandden, gaven
de Amerikanen niet op, maar bleven ze de expedities ondersteunen. De boringen
waren succesvol maar later in het bitterkoude kamp Vostok kon men door de grote
kennis van de Russen met wie men goed samenwerkte nog veel dieper graven.
Analyse van de staven ijs leverde het bewijs op dat de mens verantwoordelijk
kan worden gehouden voor de opwarming van de aarde. Lorius stelt in de documentaire
zijn hoop op de jonge generatie die zich, terwijl opeenvolgende
klimaatconferenties voorbij gaan aan de feiten, met hard en ziel zal inzetten
om de stijging van de temperatuur en de zeespiegel ongedaan zal maken.
Hier
de Nederlandse trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten