Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 6 november 2017

Charlotte Mutsaers over Harnas van Hansaplast, VPRO Boeken, 5 november 2017


Met open vizier op onderzoek uit naar het leven van een broer

Jeroen van Kan toont de omslag van Harnas van Hansaplast dat gaat over haar broer Barend die in 2001 overleed. Hij wil van Charlotte Mutsaers weten waarom ze zo lang over het boek heeft gedaan.
Mutsaers antwoordt dat het eerst gewoon niet lukte, dat Koetsier Herfst er tussen kwam en dat het onderwerp daarna weer langzaam terugkwam. Het gevoel om over dit onderwerp te schrijven was onontkoombaar. Ze wilde een aantal zaken helder krijgen. De dood van Barend was vanwege dezelfde genen en ouders niet zonder gevaar voor haarzelf. Ze wilde de eenzaamheid doorgronden van de man wiens leven niet gelukt was ondanks zijn intelligentie en welvarend bestaan.

Van Kan vraagt of haar onderzoek geleid heeft naar het vaststellen van verschillen tussen haar en Barend.
Mutsaers zegt dat ze haar zoektocht hield zonder op zoek te zijn naar pasklare antwoorden. Wat haar aanzette was de vraag wat een goed leven inhield.

Van Kan noemt het motto van Houellebecq die een slechte relatie met zijn moeder had.
Mutsaers is solidair met iedereen die een slechte moeder heeft gehad. Dat slaat gaten in een leven. Ze vindt het merkwaardig dat ze niet weet of haar broer een goede relatie met hun moeder had. Daar sprak hij zich niet over uit. Ze vermoedt echter dat de opvoeding van haar moeder, anders dan de drilmethode van haar vader bij haar en haar zus, niet goed heeft gewerkt. Een mens heeft discipline nodig en dat kreeg Barend door haar niet aangereikt.

Van Kan begint over de raadselachtige kattenbelletjes die Barend in huis achterliet en die soms aforistisch van inhoud waren.
Mutsaers zegt dat die overal in huis te vinden waren, steevast met een vraagteken na een bevestigende zin. Ze vraagt zich af waarom hij die, net als de waardevrije beschrijvingen van zijn maaltijden, bewaarde. Soms denkt ze dat Barend daarmee een nieuwe literaire vorm geïnitieerd heeft. Zij ontdekte wel schriften met de titel vriendschap en liefde maar het eerste was leeg en in het tweede stond gelukkig nog wel wat geschreven. 

Van Kan brengt het moeizame contact met hem in de laatste jaren ter sprake.
Mutsaers zegt dat Barend waarschijnlijk bang was dat zij en haar zus in het huurhuis op alle porno zouden stuiten. Zelf vreesde ze dat ze strafbaar was voor het bezit van de kinderporno.

Van Kan vraagt haar waarom de aanduiding roman niet op de voorkant van het boek staat.
Mutsaers zegt dat ze dat op andere boeken ook niet gedaan heeft. Een groot deel van de inhoud komt voort uit haar levenservaring en een ander deel zuigt ze uit haar duim. Het verschil doet er voor haar niet toe, maar ze weet niet of dat ook voor haar lezers geldt. Ze heeft zich nooit gehouden aan de werkelijkheid. Harnas van Hansaplast is wat dat betreft geen ander boek en zeker geen autobiografie. Echtheid is niet belangrijk. In literatuur gaat het om een vorm die gevoelens en gedachten oproept.

Van Kan noemt als motief in haar boek het poppetje van Hansaplast en een ander harnas.
Mutsaers zegt dat de pleister in dit verband niet bedoeld is om schade aan een wond te voorkomen, maar juist de wond weergeeft.

Van Kan vraagt of het niet frustrerend is dat er geen vaststaand antwoord over haar broer gegeven kan worden, die steeds eenzamer werd en ook niet meer voor zichzelf kookte.  
Mutsaers vond hem al sympathiek als gesprekspartner en hij is door haar onderzoek nog sympathieker geworden Door de achtergelaten aantekeningen liet hij diep in zichzelf kijken. Ze haalt een brief aan die hij schreef aan een striphandelaar die een minutieuze blik werpt op zijn leven. Ze noemt dat ontroerend en navrant tegelijk. Het aardige van ontroering is wel weer dat dit een mens overkomt. Ze weet niet of gezinsleden elkaar wel zo goed kennen. Er is verwantschap maar die is er ook in andere kringen. Het was haar doel om met open vizier de confrontatie met haar broer en haarzelf aan te gaan en vindt het triest dat hij net als hun moeder zo vroeg dood gegaan is.

Van Kan krijgt de belofte dat ze nog lang onder ons blijft en nog mooie boeken schrijft.

Aan het begin en aan het eind van het gesprek wordt gerefereerd aan de ophef die ontstaan in na het verschijnen van een interview met Mutsaers over haar boek in de Volkskrant. Daarin vertelde over het verhandelen van de kinderporno van haar broer, hetgeen strafbaar is.

Hier mijn bespreking van Harnas van Hansaplast.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten