Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 19 maart 2012

Maarten Doorman over Rousseau en ik, VPRO-boeken, 18 maart 2012


Over onze obsessie met echtheid.

Sinds Jean-Jacques Rousseau dragen wij onszelf met ons mee, zegt de filosoof Maarten Doorman. Natuurlijk-zijn komt vanaf die tijd in zwang. In onze tijd is het zelfs een obsessie geworden, die niet alleen in de opvoeding en het onderwijs, maar ook in de politiek en in producten in de supermarkt tot uiting komt. Zelfs over een programma als Boer zoekt vrouw is lang nagedacht om de echte boerensfeer te treffen.

Rousseau, die driehonderd jaar geleden geboren is, heeft ons opgezadeld met deze erfenis, door Wim Brands zelfs erfzonde genoemd. Doorman zegt dat Rousseau zelf niet werd geaccepteerd in de hogere Franse kringen en uit frustratie de beschaving bekritiseerde. Hij wilde terug naar het gevoel, de natuur, maar zijn opvattingen daarover bevatten veel paradoxen.

Zo stelde hij hoge eisen aan de opvoeding, maar stuurde hij zijn eigen kinderen naar een weeshuis. Boeken waren niet goed voor kinderen, behalve Robinson Crusoë, die zelf ook helemaal opnieuw moest beginnen. In het onderwijs moet het kind zelf ontdekken. Als een kind dat niet uit zichzelf doet, moet de leraar trucs bedenken, zo staat in Emile, of over de opvoeding uit 1762. Rousseau nam als voorbeeld de jongen Emile mee naar het bos en liet hen zogenaamd verdwalen. Hij vroeg de huilende en hongerige Emile hoe hij de weg terug zou kunnen vinden naar de stad, hetgeen niet alleen ten goede kwam aan diens maag maar ook de start voor het aardrijkskunde-onderwijs vormde.

In de politiek is echtheid ook belangrijk. Door de televisie baseert een kijker zich niet alleen op de woorden van de politicus maar ook op diens uitstraling. Doorman noemt Balkenende als voorbeeld wiens steile haardracht als Harry Potter echtheid inhield. Een paar jaar later probeerde hij in de verkiezingscampagne zijn concurrent Bos een beentje te lichten door te zeggen dat hij draaide d.w.z. van opvatting veranderde. Deze uitspraak was niet echt, maar bedacht door spindoctors.

Speelde Pim Fortuyn zijn authenticiteit? vraagt Wim Brands.
Hij speelde het zo dat hij net als een goede toneelspeler veel liet zien, zegt Doorman. Met het model dat Fortuyn en Wilders voorstaan, willen ze de onechtheid van anderen aan de kaak stellen, maar zelf houden ze zich net zo hard bezig met achterkamertjespolitiek.

Eerlijkheid bepaalt niet alles, zegt Doorman. Balkenende verloor zijn meerderheid op het moment dat zijn haar beter zat dan ooit. Het gevaar is dat politici echtheid gaan spelen. Doorman vreest zelfs dat Roemer hiermee te maken zal krijgen, al zie ik zelf niet zo gauw gebeuren bij iemand die met beide benen op de grond staat, al heet die overigens wel Emile. 

Het is een onderwerp waar meer kanten aan zitten, lijkt me. Doorman zegt dat politici niet alleen een idee uitdragen, maar dat idee ook zelf belichamen.

Brands schakelt over op Facebook, een gemakkelijker onderwerp. Iemand laat daarop iets van zichzelf zien, over zijn muziekkeuze bijvoorbeeld, maar niet zijn negatieve kant. Een kind van tien jaar snapt al dat eerlijkheid een grens heeft, zegt Doorman.

Brands zegt dat Doorman het concept niet helemaal lek heeft geprikt.
Doorman bevestigt dat hij niet alleen wil ontmaskeren, maar ook de goede kant ervan wil laten zien. Hij komt met het voorbeeld van een open haard in deze tijd van centrale verwarming en noemt het idee om in Westerbork om een oude commandantswoning half op te knappen en te voorzien van beglazing waarop authentieke beelden geprojecteerd kunnen worden.  

Juist de wil om echt te zijn houdt het gevaar in om onecht te worden, denk ik. We zijn daarmee terug bij een paradox van Rousseau.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten