Alles van waarde (2012), documentaire van Frans Bromet

Strijdbaar of futloos, actief of klagend

Frans Bromet herinner ik me als een zeurderige programmamaker. Dit maal richt hij de camera op zichzelf en zijn dochter Laura, gemeenteraadslid voor Groen Links in Waterland. Hij gaat met haar in discussie over de toestand van ons land en filmt hun meningsverschillen. Het mooie is dat ze elkaar niet sparen. Het gekrakeel begint al als Frans de camera aan de keukentafel laat draaien en alle ellende in de wereld uit de streekkrant haalt. Veertig jaar geleden verhuisden hij en zijn vrouw Anita van Amsterdam naar Ilpendam.

Frans voelt zich niet erg thuis in deze tijd van schaalvergroting. Hij is boos op lieden die hun eigen belang voorop stellen, de graaiers en vooral de managers die ons gek maken. In de ouderenzorg en de thuiszorg, maar ook in het onderwijs telt alleen nog efficiency. Op zijn eigen terrein wordt het artistieke steeds meer teruggedrongen door fabrieksproducten. In de rode Canta waarmee ze door de polder rijden zegt Laura dat ze denkt dat hun verschillen niet zozeer te maken hebben met een generatiekloof als wel met een levenshouding. Als gemeenteraadslid zet zij zich in voor de omgeving. Ze vindt het verkeerd om kritiek te hebben en niets te doen, zoals veel dorpsgenoten uit Ilpendam.

Ze staan voor de ruïne van het bejaardentehuis. De bewoners zijn acht jaar geleden overgebracht naar Monnikendam. De geplande seniorenwoningen zijn er nooit gekomen. Laura wilde zo’n vijf jaar geleden een brede school op het terrein vestigen, maar de woningcorporatie lag dwars. Ze zat toen nog niet in de politiek. Ze trekt haar dochter met de stang van een driewieler door het hoge gras. De dochter moet plassen. Dat kan. Vakkundig houdt ze haar dochter een stukje boven de grond.

Frans bezoekt met een verpleegkundige een MS-patiënt. De hulp mag één uur en vijftien minuten voor dit product uittrekken. In het administratiekantoor wordt alles tot de komma vastgelegd. De dorpsonderwijzer zegt dat zijn school zowel financieel als inhoudelijk meer in een keurslijf zit. Hij doet minder projecten dan vroeger. Toen hij een toneelstuk schreef kon hij die uren niet declareren. Zijn inspanningen werden door het bestuur als een hobby aangemerkt. Frans bezoekt aan de voorzitter van de raad van bestuur van de ROC in Leiden. Die heeft een nieuw gebouw laten neerzetten, dat veel ambitie uitstraalt, maar hij weet niet wat de kosten zijn. Meer dan vijftien miljoen, denkt hij. Later roept de secretaris dat het om 76 miljoen gaat. Frans lijkt te verbouwereerd om daar iets van te zeggen. Hij ondervraagt een medewerker van Tele 2 over het klantonvriendelijke keuzemenu, maar krijgt te horen dat een onderzoek van de universiteit van Groningen heeft uitgewezen dat hun dienstverlening goed is.  

Laura heeft een ander huis gekocht met uitzicht op de polder. Frans is bezorgd dat ze het financieel niet redt. Oorlogskinderen hebben nou eenmaal de angst dat het minder kan worden, zegt hij. Laura reageert op een vacature voor een beleidsmedewerker bij Groen Links in de Tweede Kamer. Ze is tevreden over het gesprek. Wat later leidt ze haar vader rond. Ze is blijkbaar aangenomen.

De Canta komt aan in Zuiderwoude. Daar woont een dominee die veel voor de gemeenschap doet. Laura wil Frans confronteren met een leeftijdsgenoot van hem die positief in het leven staat. De dominee vertelt over managers die in het dorp aan kleinschaligheid doen, omdat ze dat op het werk aan de Zuid-As missen. Hij vindt dat de kerk de voorgangers door een mal haalt. De gekken, die tot diep in de nacht hun ideeën spuiden, zijn helaas de kerk uit. De dominee kan zich dus ook wel vinden in de opvattingen van Frans.

Laura is op bezoek bij het schoolbestuur van haar kinderen dat wil uitbreiden. Ze stelt kritische vragen. Frans filmt in het hol van de leeuw en is trots op zijn dochter. Volgens hem wordt ze nog wel eens Kamerlid. Anderzijds heeft het zijn voorkeur dat ze in de dorpsgemeenschap blijft, waar ze na lang aanhouden een nieuw fietspad door de raad heeft gekregen. Het is lastig de wereld te veranderen, zegt Frans terwijl ze over het polderland staren. Je hebt een lange adem nodig en macht, zegt Laura. Vader en dochter, die elkaar steeds wel weten te vinden. Een mooi portret.