Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 4 december 2012

Dan Ariely over Heerlijk oneerlijk, Gesprek op 2, 2 december 2012


Over onze neiging niet geheel de waarheid te spreken

Chris Kijne sluit deze serie gesprekken op 2 voorlopig af met de boeiende Amerikaans- Israëlische psycholoog Dan Ariely, die op zijn achttiende in Israel verbrand raakte door een fosforbom en drie jaar in het ziekenhuis lag. Die periode had grote invloed op zijn leven. De zusters haalden het verband er altijd snel af, omdat dat het minst pijnlijk zou zijn. Later deed Ariely daar onderzoek naar. Hij ontdekte dat de pijn minder was door langzamer te trekken. Het bracht hem op het voetspoor van irrationeel gedrag.

In zijn laatste boek Heerlijk, oneerlijk doet hij onderzoek naar onlogisch gedrag, irrationele mechanismen, onze neiging om voortdurend wat te liegen en te bedriegen, vaak leugentjes om bestwil om conflicten te vermijden, bijvoorbeeld door te beamen dat een nieuwe jurk van een vrouw inderdaad prachtig staat.  

Volgens Ariely worden we in de moderne maatschappij snel overweldigd door onze emoties. Die hebben een negatief effect op ons gedrag. We sturen bijvoorbeeld een sms terwijl we auto rijden. Ook onze omgang met geld leidt tot fouten. Geld voor een kop koffie kunnen we niet op een andere manier meer uitgeven. Emoties en geld hebben niet alleen maar een negatief effect. Ze leiden ook tot hulp ook anderen.

Kijne vraagt naar onze neiging een beetje te liegen.
Volgens Ariely is de moderne mens niet veel meer dan een homo economicus die een kosten-baten analyse maakt. Men zoekt naar een evenwicht tussen eerlijkheid en voordeel behalen. Wat een beetje liegen is wordt bepaald door ons vermogen tot rationaliseren. Creatieve mensen zijn beter in staat om verhalen te bedenken.

Kijne gaat in op het wonderlijke verschijnsel dat een persoon meer geneigd is te bedriegen als een ander daar voordeel bij heeft, meer dan wanneer de persoon daar zelf voordeel van heeft.
Ariely noemt de goede doelen die op die manier veel geld binnenhalen. Hij deed een experiment, waarbij men met rekenopgaven zelf het cijfer kon bepalen. Daarbij bleek dat het bedrog toeneemt als de winst gedeeld wordt. Voor Ariely het bewijs dat lobbyen zeer succesvol is.

Kijne vraagt of zijn theorie ook opgaat voor grote bedriegers als Lance Armstrong.
Ariely zegt dat de route naar bedrog niet gepland is. Steeds wordt er een nieuwe stap gezet, nadat de vorige gerechtvaardigd is. Ook bankiers begaven zich op zo’n glibberig pad. Ariely sprak met een wielrenner dat meende dat iedereen doping gebruikte. Zoiets maakt het gemakkelijker te bedriegen. Het geldt ook voor illegaal downloaden.

Kijne begint over Diederik Stapel, bij Ariely wel bekend omdat hij onlangs in Tilburg was.
Ariely ziet geen verband tussen sociale psychologie en bedrog. Hij haalt een onderzoek aan waarin hij per ongeluk een dronken man in de testgroep had. Hij had niet gelogen als hij de man eruit had gehaald.

Kijne zegt dat Daniël Kahnemann de sociaal psychologen waarschuwde.
Ariely vindt dat men moet uitkijken voor belangenverstrengeling. De meeste wetenschappers hebben goede bedoelingen. De handelswijze van Stapel is voor hem moeilijk te begrijpen. Hij wilde zijn studenten helpen. Er was sprake van altruïstisch bedrog. Stapel is wellicht verleid. Veel Europese wetenschappers voelen zich gediscrimineerd vergeleken bij hun Amerikaanse collega’s. Sommige gaan zelfs zo ver dat zij hun onderzoeken in de V.S. laten drukken.

Kijne vraagt wat er in de financiële wereld moet gebeuren om het bedrog te stoppen. Is een gedragscode en regelgeving genoeg?
Het is volgens Ariely noodzakelijk het systeem te veranderen en interne tegenstrijdigheden weg te halen. De belangenconflicten zijn vaak specifiek. Men geeft advies en profiteert daar zelf van. In het geval van een automonteur zijn de gevolgen te overzien, maar het wordt anders met een dokter of een financieel adviseur.

Kijne heeft begrepen dat het ook helpt als de morele standaarden beter ingeprent worden.  
Volgens Ariely willen we eerlijk zijn. We komen ten val al we dat niet doen. Startende ondernemers die hun zaken te rooskleurig voorspiegelen brengen hun collega’s in diskrediet. Vertrouwen in elkaar is noodzakelijk.

Kijne vraagt of Ariely eerlijke antwoorden heeft gegeven.
Ariely antwoordt dat mensen houden van complimentjes, zelfs als die niet oprecht zijn.

Ik hoop dat Femke Halsema gekeken heeft. Ze kan hiervan veel leren als ze de wanpraktijken bij Amarantis gaat onderzoeken.  

Hier een fragment.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten