De dwaze oma’s van Argentinië (2012), documentaire van Alexandre Valenti

De moedige strijd om vijfhonderd verdwenen baby’s terug te vinden

In de jaren 1976 tot en met 1983 werd in Argentinië door generaal Videla en de zijnen een, zorgvuldig voorbereide, vuile oorlog gevoerd die aan vele politieke tegenstanders het leven kostte. Zwangere vrouwen werden van straat geplukt en hun baby’s weggehaald. De documentaire heet dan ook voluit De vijfhonderd gestolen baby’s van de dwaze oma’s van Argentinië.

We zien beelden en getuigenissen van een rechtszaak die in 2011 werd aangespannen tegen Videla (zie foto) en zijn trawanten. De hardleerse generaal had eerder amnestie gekregen van president Menem maar werd in 1998 door president Kirchner weer in de boeien geslagen. Tijdens het proces werden forensische foto’s van vrouwelijke slachtoffers uit de massagraven getoond. Na het proces over de ontvoeringen kreeg Videla vijftig jaar. Veel daarvan heeft hij niet hoeven uit te zitten, want in mei j.l overleed hij in de gevangenis. De dwaze oma’s zitten met zijn erfenis. Alexandre Valenti vertelt over hun strijd.

Slachtoffers van de militaire dictatuur werden ondergebracht in het ESMA, het opleidingsinstituut van het leger. De vrouwen werden daar geboeid en gemarteld. In de documentaire zien we reconstructies. Vrouwen die de martelingen overleefden, getuigen voor de rechtbank. Een van hen zag in de gang een vrouw met een baby en hoorde dat daar ook een kraamafdeling was.

Het Campo de Mayo, dat later, om sporen uit te wissen, met de grond werd gelijk gemaakt, was de tweede kraamkliniek van de junta. De baby’s werden toegewezen aan wel families en de vrouwen werden, voor zover niet in massagraven gedumpt, licht verdoofd naar de luchthaven van Buenos Aires gebracht en tijdens doodsvluchten in zee geworpen. Hun lijken spoelden later in Uruguay aan. 

Hartrverscheurend is het verhaal van een oma die wachtte op haar dochter Diana die haar baby zou brengen, maar niet kwam opdagen. Tijdens een inval van de politie werd Diana gedood en baby Paula meegenomen.

Een andere oma is nog steeds van slag als ze vertelt over haar zwangere dochter die door de militairen werd meegenomen. Ze ging haar zoeken, klopte aan bij de kerk maar haar zorg werd door de priester weggewuifd met de uitspraak dat ze wel in goede handen zou zijn. Door contact met andere grootmoeders die dochters vermisten ontstond het samenwerkingsverband van de dwaze moeders die onverschrokken demonstreerden op het Playa de Mayo in Buenos Aires.

Ze stelden dossiers op van de vermissingen, maar het was gevaarlijk daarmee naar buiten te komen. Ze kregen wel veel steun vanuit Europa. In de nadagen van het regime werden foto’s van de kinderen verspreid. Op die manier kwam de oma van Paula achter het adres van haar kleindochter. Het duurde toch nog anderhalf jaar tot ze haar terug had. Genetici uit New York hielpen haar. Door DNA onderzoek konden ook andere kinderen geïdentificeerd worden. Het was voor hen niet gemakkelijk om met hun verleden geconfronteerd te worden. Victoria werd opgevoed door een militair die haar ouders had vermoord en daar geen berouw over had, Francisco werd door zijn vader geslagen, tot hij erachter kwam dat deze militair helemaal zijn vader niet was.

De strijd gaat door. Inmiddels zijn 107 gestolen baby’s opgespoord. De oma’s die niet het eeuwige leven hebben, geven het stokje door. Het Esma, tegenwoordig een museum voor de Herinnering, lag op een kilometer afstand van het stadion waar in 1978 de Wereldkampioenschappen voetbal werden gehouden. Nederland speelde daar in de finale tegen Argentinië. Videla maakte goede sier met een leugenachtige toespraak. De plaat Bloed aan de paal van Neerlands Hoop heb ik in die tijd grijsgedraaid.

Hier de trailer van deze documentaire die in het Frans Les 500 bébés volés de la dictature heet.