Gaat je geheugen kapot, als je teveel voor de computer hangt?, 7 oktober 2013, college van Erik Scherder

We worden luier en daarmee ook dommer

Erik Scherder is neuropyscholoog aan de VU en geeft tegenwoordig zijn colleges ook op de Universiteit van Nederland, al zullen die korter zijn dan zijn colleges in de collegezaal.

Behalve het, afgelopen maandag 7 oktober 2013 gehouden college vanuit de vraag die ik hierboven genoemd heb, gaf Scherder later deze week vergelijkbare colleges met andere pakkende titels:

Waarom ouderen vaker moeten hardlopen?

Wat gebeurt er in je hersenen als je muziek luistert?

Waarom vernietigt vanillevla onze hersenen?

Scherder kan hij pakkend vertellen. Hij doet dat vanuit zijn hart en onderbouwt zijn betoog met uitkomsten van literatuurstudies.

Bewegen is niet alleen goed voor het lichaam maar ook voor het geheugen. De Nederlandse bewegingsnorm van een half uur per dag matig intensief bewegen, wordt door veertig procent van de bevolking gehaald. Zestig procent van de bevolking blijft achter. Hij schetst een hilarisch beeld van zijn studenten die door de metro bij de ingang van de universiteit afgezet worden en massaal met de lift omhoog gaan, terwijl er ook trappen zijn. Geen wonder, zegt hij dan ze ’s avonds geen zin meer hebben om nog te sporten. De frontaalkwab is ingezakt.

Erger is dit voor bewoners van verpleeg- en verzorgingstehuizen. Ze zijn kwetsbaarder voor het verval van de hersenfuncties.

Dat verval is minder sterk bij mensen die vroeger actief waren maar wereldwijd worden we luier en dommer. In de eerste vijfentwintig jaar van het leven is dat nog in te halen omdat de frontaalkwab zich dan nog ontwikkelt. Vandaar zijn pleidooi voor meer gymnastiekonderwijs, dat er tegenwoordig bekaaid af komt.

Bewegen is onderdeel van een verrijkte omgeving. Later wordt men beloond voor de reserve, die men eerder heeft opgebouwd. Scherder bepleit de weg van de meeste weerstand in het leven, zodat men niet alleen zorgen en problemen oplost en daarmee ook vitaler blijft.

Voor ouderen is ook de mondverzorging van belang opdat men voedsel kan kauwen en niet alleen vanillevla eet. Dit is het onderwerp van de vierde lezing van Erik Scherder. Hij weet dat zoiets vaak gebeurt omdat hij rond etenstijd nogal eens op een psychogeriatrische afdeling komt, waar de bakken vla niet aan te slepen zijn.

Kauwen is goed voor onze hersenprocessen. De hartfrequentie gaat ermee omhoog en de hersenvaten worden beter doorbloed waardoor een kans op een infarct afneemt.

Hij wil geen kritiek leveren op de verzorgers en verplegers, maar vindt de Nederlandse mondzorg niet goed genoeg. Hij vertelt een anekdote over een man die in een tehuis werd vastgebonden omdat hij onrustig was. Na twee jaar constateerde een tandarts rotte kiezen. Toen dat euvel eenmaal verholpen was, was de man vrolijker en meer ontspannen. Dit geval leidde tot een rechtszaak. Hoe vaak zal dit probleem niet voorkomen? vraagt Scherder zich af.

Op de site van de Universiteit van Nederland wordt Wij zijn ons brein van hersendeskundige Dick Swaab aangeboden. Scherder prijst het boek aan. Daarmee weten we meteen in welke hoek we Scherder moeten plaatsen. Iemand die vooral vanuit de hersenen denkt. Dat betekent nog niet dat zijn lezingen niet van belang zijn. Ook mensen die niet zo’n nadruk leggen op de hersenen, zullen zich kunnen vinden in zijn pleidooien voor meer beweging en een goede mondverzorging. Wellicht komen er straks ook andere geluiden uit de stal van de VU.  

Hier de site van de Universiteit van Nederland voor meer colleges, ook in de mailbox.