Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 17 juni 2014

Petra Couvée over De zaak Zjivago, VPRO-Boeken, 15 juni 2014



Roman van Pasternak inzet van strijd in Koude Oorlog

Petra Couvée is slaviste en docente Nederlands aan de Universiteit van Sint Petersburg. Ze schreef samen met Peter Finn, correspondent van The Washington Post in Sint Petersburg, een boek over de roman Dr. Zjivago van Boris Pasternak, die ten tijde van de Koude Oorlog de wereld op zijn kop zette. De zaak Zjivago wordt door Wim Brands een publicatiegeschiedenis in de vorm van een detective genoemd.

De zaak, waarom het gaat, begint in 1997 toen Couvée een artikel schreef over Pasternak en op een publicatie stuitte van de Russische roman Dr. Zjvago stuitte door uitgeverij Mouton in Den Haag. Ze zocht contact met de uitgever Peter de Ridder in Lisse en vertelde over de mysterieuze sfeer waarin de roman in het Russisch werd uitgegeven. Het boek dat over de periode 1903 tot 1929 gaat en na de dood van Stalin ongecensureerd werd uitgebracht, gaat over individuele en artistieke vrijheid. Zjivago is een dokter en een dichter in een tijd waarin er niet alleen medisch wat te genezen viel. Anders dan Osip Mandelstam bijvoorbeeld werd Pasternak gespaard. Hij zocht niet de confrontatie, maar stelde zich apolitiek op. Alleen een dienstbode kwam vanwege de publicatie in een werkkamp terecht. 

Pasternak gaf het manuscript in mei 1956 vanuit zijn datsja mee aan een Italiaanse agent van uitgeverij Feltrinelli, want hij wilde dat een groot publiek het las. Na publicatie in Italië in 1957 verscheen het in vertaling bij Bruna. De Amerikaanse veiligheidsdienst kon de ongecensureerde publicatie goed gebruiken in de tijd van de Koude Oorlog. Er werden in 1958 door Mouton elfhonderd exemplaren van het boek gedrukt en uitgedeeld onder andere aan het Vaticaan. Tijdens de wereldtentoonstelling in Brussel in 1958 kon meteen de publiciteit worden gezocht. Honderden exemplaren werden de Sovjet Unie binnengesmokkeld. Daar ontstond een schandaal nadat Pasternak in 1958 de Nobelprijs voor Literatuur was toegekend. Men weigerde hem toestemming om bij de uitreiking aanwezig te zijn.
Couvée zegt dat een gecensureerde publicatie in de tijd na Stalin wel mogelijk was geweest. Hoewel de politieke dooi niet volkomen was, waren er perioden dat een publicatie tot de mogelijkheden had behoord. Ze maakten echter de fout om dit niet te doen. Chroetsjov zag dit in en ontsloeg de verantwoordelijke bestuurder.

Dr. Zjivago werd in 1965 verfilmd met Julie Christie en Omar Sharif in de hoofdrollen. In 2009 bracht Bruna-imprint Signatuur nog een herdruk uit van Dr. Zjivago.
Couvée weet niet of er een Russische vertaling komt van het boek van haar en Finn, wel een Amerikaanse en een Chinese. Dat Pasternak bezoedeld zou worden door de affaire met de geheime dienst vindt Couvée onzin.  

Hier mijn bespreking van de memoires van Nadjezjda Mandelstam uit 1971.Overigens las ik gisteravond in Een Russische geschiedenis van Ludmilla Oelitskaja dat Dr. Zjivago in de jaren vijftig in Rusland gelezen wordt, in dit geval door een leraar, die het van een leerlinge krijgt, overgetypt door haar oma.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten