Horror rond de ontplofte reactor
De Belg Alain de Halleux is een nucleair chemicus en weet
veel van kernenergie. Daarmee is hij de aangewezen persoon om documentaires te
maken over recente kernrampen. Op het moment dat Chernobyl 4 ever uitkwam, voltrok zich de ramp in Fukushima. Twee
jaar later maakte De Halleux de documentaire Welcome to Fukushima. Beide films wijzen op het gevaar van het
gebruik van kernenergie. Na het bekijken ervan bedenkt men zich wel twee keer
om nieuwe kernreactoren te bouwen.
Chernobyl 4 ever
gaat over de kernramp op 26 april 1989 in de plaats Tsjernobil in Oekraïne,
toen nog deel van de Sovjet-Unie. Een generatie later keert De Halleux terug
naar de plek om de schade op te nemen. Over het algemeen is de onrust onder de
bevolking klein. Men leeft in armoede en heeft wel iets anders aan het hoofd.
Een videogame gebruikt de ramp voor een spelletje S.t.a.l.k.e.r, waarin de held
de radioactiviteit overwint. Een punkband uit Kiev doet het anders en probeert
de herinnering levend te houden. De zanger zegt dat alle informatie van de
regering gekleurd is. De bandleden, waaronder een jonge vrouw die de status
‘kind van Tsjernobil’ kreeg, gaan in een busje zelf op onderzoek uit. Ze dragen
beschermende kleding en verbazen zich over de aanblik van de reactor die ze vaak
op televisie zagen, maar nu in het echt.
De zanger vertelt over de bouw van een nieuwe sarcofaag om
de ontplofte reactor. Een hoge schoorsteen moet daarvoor wijken, maar dat houdt
wel een risico in dat men liever niet neemt. Als splijtstof vrij komt kan een groot
gebied vervuild worden. De groep loopt langs de oude sarcofaag. Een jonge
vrouw, die zelf de reactor nog in de actieve tijd zag, denkt dat haar vader die
meehielp het omhulsel te maken, zich niet echt bewust was van de
gezondheidsrisico’s. Een depot waar de splijtstof in moet worden opgeslagen is
nooit in gebruik genomen, omdat technische problemen niet zijn opgelost.
Er is alleen in de maand april aandacht voor Chernobyl, zegt
een jonge journaliste. Haar vader is een arts die vertelt dat er nazorg nodig
is voor twee miljoen mensen, maar dat die na twintig jaar is stopgezet. Samen
met zijn dochter bezoekt hij een ziekenhuis waar patiënten liggen met
misvormingen en chronische aandoeningen, vaak meerdere tegelijk. De
levensverwachting loopt inmiddels terug naar gemiddeld 55 jaar.
Een geschiedkundige doet onderzoek naar de ramp. Ze zegt dat
de bevolking de Russische overheid wantrouwde na de ramp en dat dit leidde tot
een onafhankelijk Oekraïne. Tijdens de verkiezingen was de kernramp geen
onderwerp van debat. De G8 betaalde grif mee om de gevolgen van de ramp beperkt
te houden en een nieuwe sarcofaag te bekostigen. Mensen mogen namelijk niet
bang worden van kernenergie. Een verantwoording van de uitgaven is nauwelijks
gegeven. De kosten van het onderhoud zijn zelfs niet becijferd. De politieke
wens is niet aanwezig om de problemen op te lossen. Daarvoor wisselen personen
en structuren elkaar te snel af. Zelf gaat ze ook snel met pensioen. Ze vraagt
zich af wie haar werk zal overnemen.
Werknemer Novikov zegt dat van bescherming geen sprake was. De
problemen zijn niet eens goed in kaart gebracht zijn. Er is nog geen techniek
om de oude sarcofaag te verwijderen. De aanwezige splijtstof kan nog steeds
ongecontroleerde kernreacties veroorzaken. Oude splijtstof zal zich verspreiden
in de vorm van alfastraling. Daar helpt geen nieuwe sarcofaag aan. Heel veel
kernafval ligt in de open lucht. Als het de Dnjerp in stroomt wordt het
drinkwater in heel Oekraïne verontreinigd. Hij wijst op het gevaar dat men de
ramp vergeet en gewoon door gaat op de oude voet. Oekraïne wil graag de nieuwe
reactoren opstarten om stroom te leveren aan het Westen waar men huiverig wordt
voor deze manier van energie opwekken.
De gamefiguur Stalker overwint alle problemen en komt
terecht in een groene wereld met gras en vlinders. In werkelijkheid zal het nog
eeuwen duren voordat deze toestand bereikt is. Het groene gras in de zone rond
Tsjernobil lijkt mooi maar is vervuild met plutonium.
De onthutsende documentaire wisselt beelden van de
videogame, het bezoek van de punkband, archiefbeelden van de ramp en een film
gemaakt in 1989 af met gesprekken met betrokkenen en deskundigen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten