Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 3 maart 2015

Sander Bax over De Mulisch mythe, VPRO-Boeken, 1 maart 2015



Schrijver in het centrum van het universum

Universitair docent Sander Bax noemt De Mulisch mythe - volgens de aankondiging een werk over het fenomenaal schrijverschap van de publieke figuur Harry Mulisch (1927-2010) - geen biografie maar een leeservaring.

Brands begint aan het eind van diens leven, tijdens de herdenkingsdienst die op de televisie werd uitgezonden waarin een fragment te zien was van de spectaculaire redding van paarden in Friesland, die omgeven waren door water en nergens naar toe konden. De scène werd kracht bij gezet met muziek van Wagner.
Bax zegt dat Mulisch zelf iets had gewild met teckels en dat dit fragment door zijn vrouw gekozen was maar dat het uit een boek van Mulisch had kunnen komen, omdat hij zich zeer aangetrokken voelde door gebeurtenissen met een mythische strekking. Tijdens zijn geboorte barstte de Vesuvius uit en tijdens zijn begrafenis was er boven Amsterdam een enorme regenboog te zien.

Brands brengt de omgang van Mulisch met de media ter sprake.
Bax zegt dat hij al in de jaren zestig een publieke figuur was dank zij zijn veelvuldige verschijning op de Nederlandse televisie, die toen nog op één kanaal uitzond. Bax keek vele fragmenten terug en zag dat hij in zijn rol groeide.

Brands wil een bekende uitspraak van Mulisch horen en noemt die zelf al: Ik ben een groot schrijver, daar helpt geen moedertje lief aan.
Bax zegt dat Mulisch dat al vroeg weet. In zijn ontmoeting met Hans Gomperts op televisie klinkt dit door. Hij was het centrum van het universum en creëerde graag een mythe over zijn schrijverschap.

Brands brengt De zaak 40/61 naar voren. 
Bax vindt dat een van zijn beste boeken. Daarin raakt Mulisch de kern. Hij schreef reportages voor Elsevier over het Eichmann proces in Jerusalem en bundelde die later in dit boek. Als zoon van een vader die gelden van de Nazi’s beheerde en van een joodse moeder stond hij met twee benen vast in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens het proces krijgt hij het beeld van Eichmann als een machinemens. Dit beeld is later door anderen bekritiseerd, maar dat maakt volgens Bax niet uit. De zaak kreeg de motor van het schrijverschap van Mulisch aan de gang.

Brands zegt dat hij daarna geen romans meer schreef maar zich bezig hield met maatschappelijke ontwikkelingen als Provo en Cuba.
Bax zegt dat Mulisch het gevaar van het nationaal socialisme wilde bestrijden, al werd hij steeds schematischer in zijn denken daarover. Zijn boek over Cuba was nogal naïef, maar Mulisch kwam nooit op zijn standpunt daarover terug, behalve misschien in De ontdekking van de hemel. Hoop is voor hem altijd belangrijk geweest. Hij bleef daar naar zoeken.

Brands noemt Mulisch ook een Haarlemse schrijver net als Lodewijk van Deyssel en Godfried Bomans.
Ondanks de ernstige ondertoon was er veel lichtheid in zijn werk en optredens, zegt Bax.

Brands brengt zijn debuutroman Archibald Strohalm ter sprake dat een sterk mytische toon had.
Bax zegt dat Mulisch zichzelf vanaf Twee vrouwen als romanschrijver ontwikkelde nadat hij zijn politieke ideeën op orde had. Hij kon die integreren in een werk als De ontdekking van de hemel, dat een doorbraak betekende. Ook De aanslag werd een groot succes.

Brands merkt op dat Mulisch niet zoals Hermans of Reve het land uit moest.
Bax zegt dat Mulisch altijd een grote internationale belangstelling had, maar zich in Amsterdam op zijn plek voelde. Zijn vakanties bracht hij, net als zijn grote voorbeeld Thomas Mann, altijd door in hetzelfde hotel in Venetië. In Doktor Faustus werd het kwaad van de Tweede Wereldoorlog volgens Mulisch het beste uitgebeeld. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten