Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 2 april 2015

Jan Vantoortelboom over De man die haast had, VPRO-Boeken, 29 maart 2015



Leven met een eindpunt in gedachten

Wim Brands spreekt met Jan Vantoortelboom over zijn derde roman De man die haast had. Hij schreef deze roman in korte tijd na De verzonken jongen en Meester Mitraillette.
Vantoortelboom komt uit West Vlaanderen. Sinds 2004 heeft hij zijn geboortegrond ingeruild voor een akker op een voormalige hofstede buiten het gehucht Ossenisse. . In Zeeuws Vlaanderen is meer ruimte, het is platter zonder de heuvels van het West Vlaamse land en er is kernbebouwing in plaats van lintbebouwing. Voor hem was het wennen, vooral aan de stilte.

Brands zegt dat de hoofdpersoon in De man die haast had over een stille zee spreekt, maar hij weet niet wat hij zich daarbij moet voorstellen.
Vantoortelboom zegt dat het bijna onnatuurlijk stil wordt als de laatste containerschepen gepasseerd zijn. Omdat hij tien jaar in Gent had gewoond, werd hij daar in het begin knap onrustig van.

Brands vraagt of die sfeer weerspiegeld wordt in de karakters van de mensen daar.
Vantoortelboom zegt dat ze aanleunen tegen de Vlamingen. Het zijn eerlijke, hardwerkende en zwijgzame lui daar op de zilte grond. Hij heeft wel eens met een grondboor de diepte van het zout proberen te meten maar kwam niet verder dan vijf meter, terwijl men tot zijn bevreemding op de boerderij in de buurt wel zoet water heeft.

Meester Mitraillette speelde zich af in Elverdinge, een klein dorp in de buurt van Ieperen, tijdens de Eerste Wereldoorlog. Brands wil weten hoe men die daar ervoer.
Vantoortelboom viel vooral de stilte op, het zwijgen dat ook gold over een zelfmoord in de familie. Het niet praten maakte indruk in zijn kindertijd. Bij vragen aan zijn grootouders kreeg hij vaak nul op rekest. Zijn opa vluchtte toen hij tien jaar oud was voor de oorlog, zijn oma had een broer die ziek uit de loopgraven kwam. Als ze ergens over spraken was het over de Tweede Wereldoorlog, die verser in het geheugen lag. Als kind speelde Vantoortelboom rond een oud kasteel waar Franse soldaten gefusilleerd waren, zo ontdekte hij later.

Brands begint over de gruwelijke inhoud van De man die haast had.
Vantoortelboom vertelt dat hoofdpersoon conciërge Leon in zijn jeugd een val meemaakte van een meisje van zolder en zich daar schuldig over is blijven voelen hoewel hij dat niet bij voorbaat was.

Brands vraagt waarom de hoofdpersoon zo reageert.
Volgens Vantoortelboom kan dat te maken hebben met de katholieke opvoeding die hij gekregen heeft. Tot en met de middelbare school werd het onderwijs aan jongens en meisjes strikt gescheiden gegeven.

Brands vraagt waar de haast in de titel vandaan komt.
Vantoortelboom zegt dat dit autobiografisch is. Dat er in korte tijd drie boeken van hem verschenen zijn heeft te maken met het overlijden van zijn moeder op 42 jarige leeftijd aan een agressieve vorm van maagkanker, die erfelijk kan zijn. Hij was toen zelf zestien jaar en vaak alleen. Omdat zijn broer op kamers zat in Gent en zijn vader de hele dag de deur uit was om te werken, ging hij tenslotte lezen en daarna ook schrijven. Hij heeft niet onderzocht of hij de ziekte van zijn moeder draagt, want dat zou hem wellicht beroven van zijn innerlijke drijfveer, zijn onrust. De hoofdpersoon leeft ook met een eindpunt in gedachten en stelt daarbij ook nog prioriteiten. Hij vraagt zich af hoe dicht hij zijn medemens tot zich toelaat. In zijn visie is de mens onderhevig aan de tijd.

Brands zegt dat Vantoortelboom de dreiging vormgeeft in zijn boeken, maar hij vraagt zich af of dit ook belemmerend werkt.
Vantoortelboom zegt dat die tijd voorbij is. Sinds het schrijven is zijn angst afgenomen en wil hij nog iets moois nalaten voor zijn kinderen. Hij heeft ontdekt dat de verbeelding een stuwende kracht is, die niet ophoudt maar hem sterkt in wat hij noemt zijn comfortabel zelfbedrog.   

Hier mijn bespreking van De verzonken jongen, hier die van Meester Mitraillette.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten