Meer kennis van het huisdier dat ooit een solitaire jager
was
Katten zijn intrigerende, lichtvoetige beesten, die pas zo’n
honderd jaar als huisdier worden gehouden. Zelf heb ik al mijn hele leven
katten gehad en tegenwoordig heb ik een geadopteerde kat van acht jaar oud die
herhaaldelijk slaat. Daarom leek het me interessant meer over hen aan de weet
te komen. Een Brits onderzoeksteam, bestaande onder andere uit gedragskundigen,
onderzocht gedurende een maand in en rond de stad Brighton met de hoogste
katdichtheid van Engeland stads-, boerderij- en dorpskatten in wat een
baanbrekend project genoemd wordt.
Aflevering 1: Door de
ogen van de kat
De proefdieren worden voorzien met een halsband met daarop
gps, een camera en andere apparatuur (zie foto van Michael McKenna) die kennis aan het ingerichte kattenhoofdkwartier
geeft over de gedragingen van de katten. Sommige katten blijken, eigenwijs als
ze zijn, niet echt blij met de zware band.
Katten zijn solitaire jagers en worden geboren met blauwe
oogjes. Ze onderscheiden daardoor de eerste weken nog weinig. Later gaan de
ogen reflecteren. Ze kunnen heel goed snelheid van insecten waarnemen, maar
niet goed dichtbij kijken. Dit wordt gecompenseerd door de tastzin met de
snorharen, die naar voren kunnen komen bijvoorbeeld als er dichtbij een muis
is, en vergelijkbare haren boven de ogen en rond de enkels. Daarnaast is ook
het gehoor sterk ontwikkeld. Katten horen, met oren die ze onafhankelijk van
elkaar kunnen draaien, zeven octaven, ook in een ultrasoon gebied waar wij doof
voor zijn. Buisjes in de staart zorgen voor een goed evenwichtsgevoel. De
zogenaamde grijns van de kat komt, net als die van andere roofdieren, door het
orgaan van Jacobson in de bek waarmee katten kunnen ruiken en de geur van
andere katten opvangen. Bij gevaar zoekt de kat, anders dan de hond die bij
zijn baas kruipt, bescherming in de omgeving, zoals in kleine hoekjes of op
veilige hoogte.
De stadskat past, anders dan de boerderijkat, zijn
leefpatroon aan aan dat van de baas, maar soms botst zijn denkwereld me de
onze. In de documentaire weigert een kat door het kattenluikje te gaan, omdat
hij dat als een tunnel ziet waarin hij weerloos is. Een andere kat gaat niet
buiten de tuin omdat hij, zoals een camera aantoont, zich bedreigd voelt door
buurtgenoten die geurferomonen verspreiden.
Aflevering 2: De
leeuw op jouw schoot
Boerderijenkatten houden de muizen- en rattenpopulatie in
evenwicht. Op camera en later door een bewegingsanalyse zien we hoe een kat een
muis vangt. Doordat de kat, zelfs op volle snelheid, zijn poten niet, als een
hond, helemaal strekt, is zijn atletisch vermogen groot en omdat hij kleiner is
dan een tijger, is hij nog leniger. Bij het zien van een prooi worden de
pupillen groter van opwinding en wiebelt hij met de achterpoten om de ledematen
soepel te maken voor de sprong. Katten vangen muizen, vogels en soms ratten. Ik
heb zelfs wel eens een mol in de woonkamer gevonden. Het jagen leert de kat van
de moeder, vandaar dat kittens van boerderijkatten vaak een sterker
jachtinstinct hebben. In het eerste jaar leren ze een prooi te doden.
Het jachtinstinct is moeilijk af te leren, ook al krijgt de
huiskat in dorp en stad voldoende te eten. Vandaar dat die er lang over doet
een muis te doden. Katachtigen zijn, anders dan mensen, echte vleeseters en
hebben dat ook nodig vanwege de taurine. Ze halen zelfs water uit het vlees.
Wellicht zal de jachtbehoefte van de huiskat afnemen naarmate die gewend raakt
aan het voedsel dat het krijgt voorgezet. Beelden van verwende makke huispoezen
doen dit geloven. Het is mogelijk de adaptatie van katten te trainen. In de
socialisatieperiode die van twee tot acht weken duurt, kan men een kat aan de
mens leren wennen. Het is anderzijds waar dat katten, anders dan honden, binnen
enkele generaties terug kunnen schakelen naar hun wilde aard.
Halverwege het onderzoek blijkt dat stadskatten minder ver
de buurt ingaan dan dorps- of boerderijkatten. De laatste hebben de grootste
actieradius, al volgen ze allemaal dezelfde route. Dit komt omdat ze ruzie met
andere katten willen vermijden. Sommigen hebben hun gebied zelf voor bepaalde
uren gereserveerd. Boerderijkatten zijn over het algemeen vriendelijker voor
elkaar omdat er meer voedsel in de buurt is.
De solitaire tijgers zetten hun gebied met geuren af, de leeuwen
leven in roedels en werken meer samen. De stadskat gedraagt zich meer als een
tijger, terwijl boerderijkatten meer op leeuwen lijken als ze samen indringers
op de boerderij wegjagen. In het dorp zijn ze soms eenlingen, soms ook
roedeldieren.
Aflevering 3: Kattentaal
De laatste aflevering gaat over de communicatie van katten
onderling en die met de mens. Ze blijken over het algemeen aardiger tegen ons
te zijn dan tegen elkaar, maar dat kan komen omdat wij ze eten geven. Een
wetenschapper onderzocht de oorsprong van onze katten en concludeert dat de
meesten zich in een proces van eeuwen hebben aangepast aan de mens, waarbij de
tamme exemplaren behouden bleven.
In een nachtelijk onderzoek wordt duidelijk hoe katten met
elkaar praten. Ze janken wel maar miauwen niet naar elkaar. Dat laatste gebruiken
ze alleen voor de communicatie met de mens, bijvoorbeeld als ze willen eten. Hun
geluid van elke kat is uniek. Boerderijkatten maken, anders dan stadskatten,
nauwelijks geluid, maar communiceren door middel van geursporen. Ze jagen alleen
maar zitten op het erf op hun gemak bij elkaar. De opstaande staart geldt
daarbij als teken van vriendschap. Stadskatten zitten elkaar meer op de huid en
krijgen daardoor eerder ruzie met elkaar. Via camera’s en zenders heeft men
onderzocht waar katten, als ze met meer zijn, hun tijd in hun huis doorbrengen.
Het blijkt dat ieder een vaste plek heeft en dat ze alleen rond etenstijd bij
elkaar komen. Vaak gaan meerdere katten in een huis niet samen, het beste gedijen
ze als ze uit hetzelfde nest komen. Men bekeek hoe men een belaagde kat kon
helpen, bijvoorbeeld met vluchtroutes. Katten kunnen zelf ook een meer
positieve of negatieve instelling hebben, zo blijkt uit een onderzoek waarbij
men bakjes met of zonder voer op afstand van een kat zet, waarbij bleek hoe de instelling
van de kat is.
Als kitten miauwen ze piepend om hun moeder en later zetten
ze dat door bij hun baas of bazin. Het rollen over de grond, waarbij ze hun
buik bloot geven, is een uiting van een goed gevoel. Datzelfde geldt voor het
bewegen van het puntje van de staart. Men heeft onderzocht wat vertederend is aan
een katje. Het blijkt dat ze met hun grote ogen de zorginstinct opwekken zoals ook
baby’s doen. .
Eigenlijk was ik wel blij dat de serie niet langer dan drie
afleveringen duurde. De beelden van de katten waren fraai, maar het optimistische
commentaar en de achtergrond muziek slaapverwekkend. Het positieve gevolg van
de serie was wel dat ik anders kijk naar mijn geadopteerde kat. Ik ben meer invoelend
vanuit het beest zelf en vrees dat er, tenzij zij een nare ervaring heeft opgedaan, iets misgegaan moet zijn tijdens de
socialisatie periode waardoor zij zo slaat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten