Onvolkomen mens, maar groot artiest
Frank Sinatra (Hoboken 1915 - Los Angeles 1998) was in mijn
jeugd niet bepaald mijn favoriete zanger. Ik vond hem een gladde man met weke
liedjes. Het feit dat Alex Gibney een lange documentaire over hem maakte, wekte
wel mijn interesse. Diens portret Finding
Fela over de Afrikaanse zanger Fela Kuti, een jaar eerder, was inspirerend
en boeiend om naar te kijken. Ik volgde daarom het veelbewogen leven van de oorspronkelijke
crooner van wie Charles Aznavour leerde om geen haast te hebben tijdens het
zingen en door wiens melancholieke stem Bruce Springsteen op de radio getroffen
werd.
Gibney bouwt zijn tweedelige documentaire op aan de hand van
een elftal liedjes die hij in 1971 tijdens een afscheidsconcert op zijn
hoogtepunt in het Almanson Theatre in Los Angeles ten gehore bracht. Daarmee
lichtte hij een tip van de sluier over zijn leven op.
All or nothing at all
Tijdens een interview vertelt Sinatra dat hij niet uit de
baarmoeder wilde komen en daar met geweld uit werd gehaald hetgeen hem tikken
van zijn grootmoeder en beurse plekken opleverde. Zijn vader was een verlegen
man, zijn moeder bezat een aangeboren wijsheid. Het stel kwam vanuit Italië aan
op Ellis Island in New York en vestigde zich in New Jersey. Sinatra werd
gediscrimineerd vanwege zijn achtergrond. Hij zong mee met de pianola uit het
café van zijn vader. Zijn grote voorbeeld was Bing Crosby. In de dertiger jaren
moest men hard werken om iets te bereiken. De microfoon zorgde ervoor dat hij
niet zo hard hoefde te zingen en emotie in zijn stem kon leggen. Zijn vader was
slecht te spreken over het feit dat Frank van school ging. Nadat hij brak met
The Hoboken Four, zette zijn vader hem het huis uit. Met secretaresse Nancy
vertrok hij naar New York, dat het centrum van de populaire muziek was. Hij
vond onderdak bij The Rustic Cabin, nam zangles en maakte een boek met
stemoefeningen die hij nog steeds deed. Radio optredens vergrootten zijn
bekendheid. In 1939 trouwde hij met Nancy, hoewel hij dat zelf niet wilde. Door
toe te treden tot het dansorkest van Harry James en vervolgens dat van Tommy
Dorsey nam zijn carrière een vlucht. De geboorte van zijn dochter Nancy bezong
hij in een lied. Sinatra werd een hype, met fanclubs en al. The Voice stond in
de hitparade en trad op in club Riobamba.
I’ll never sing again
Bovenstaande lied werd geschreven door de echtgenote van een
omgekomen Canadees in de Tweede Wereldoorlog. Zelf werd Sinatra afgekeurd
vanwege een oorafwijking. Hij steunde Roosevelt in 1944, het jaar dat zijn zoon
Frank geboren werd, hetgeen hem op publieke aanvallen kwam te staan. Hij
verhuisde naar Los Angeles, woonde aan het Toluca Lake en speelde in films als Higher and higher en Anchors Aweigh, hetgeen zoveel succes
opleverde dat hij zijn stem tegen armoede en racisme kon verheffen. In 1946
kreeg hij een Oscar voor zijn rol in de film The house I live in, hij sloot vriendschap met Lana Turner en
Marilyn Maxwell, hetgeen door Nancy niet op prijs gesteld werd, waarop Frank de
verhoudingen beëindigde.
Try a little tenderness
In februari 1947 had hij op Cuba een ontmoeting met maffiabazen
als Charlie Luciano hetgeen hem in de media de kwalificatie maffiavriendje
opleverde. Het was een vervolg van een aanklacht uit de jaren dertig waarin hij
een vrouw zwanger gemaakt zou hebben. In juni 1948 werd zijn tweede dochter
Tina geboren. Rond die tijd had hij een verhouding met actrice Ava Gardner, die
hij in 1943 ontmoet had en die een enorme indruk op hem had gemaakt. Nancy zegt
dat Frank zichzelf niet in de hand had. Zijn manager wilde zijn filmcontract
verbreken en dat deed ook, ondanks het feit dat Sinatra de band met hem
aantrok. Na de oorlog heerste er in de Verenigde Staten onzekerheid over de
toekomst en was muziek een comfort good.
Sinatra kreeg problemen met de platenindustrie die in commerciële richting ging,
hetgeen voor Sinatra een reden was om ermee op te houden. Hij trad vaker op om
in het onderhoud van zijn gezin te kunnen voorzien, zong lager om het langer
vol te kunnen houden, maar raakte in 1952 in een depressie.
Angel Eyes
Gardner tartte Sinatra zodanig, dat die in een dronken bui
zijn pistool leegschoot in zijn kussen omdat ze niet met hem naar bed wilde.
Nancy kreeg in de pers de volle laag en ging akkoord met een scheiding. Gardner
behandelde hem echter als oud vuil, waardoor Sinatra verder aan de drank ging.
Op het dieptepunt kreeg hij echter een rol in de film From here to eternity die hem weer op het rechte pad bracht. De
Oscar daarvoor bracht zelfs verzoening teweeg met vrouw en kinderen. Met twee
nieuwe liedjes en het album Songs for
young lovers in 1953 nam hij weer het heft in handen.
I’ve got
you under my skin
Na From here to eternity volgden meer
filmrollen. Sinatra ontwikkelde zich in de jaren vijftig tot een
volwassen acteur en zanger, die meer dan driehonderd liedjes opnam met Nelson
Riddle, waaronder I’ve got you under my
skin. Door de welvaartsgroei in de Verenigde Staten kregen jongeren ruimte
voor een eigen subcultuur. Tegelijk heerste er angst voor de atoombom en werd een
heksenjacht op communisten geopend. Hoewel Sinatra nooit voor de
senaatscommissie hoefde te getuigen, zat er toch een vlekje aan de man die zich
tegen rassenscheiding in de amusementswereld verzette en nauw betrokken was bij
de Afro Amerikaanse muziekscene. Nadat Sammy Davis jr. bij een auto ongeluk een
oog verloor, herstelde hij bij Sinatra thuis, waar hij ook leerde tapdansen. Later
maakte hij onderdeel uit van de Rat Pack die Sinatra formeerde, onder andere
met Dean Martin.
The lady is
a tramp
Toen Ava Gardner een relatie kreeg met een Spanjaard, was haar
huwelijk met Sinatra voorbij en begon hij een verhouding met Lauren Bacall, die
na de dood van Humphrey Bogart aandacht kon gebruiken. Toen de pers lucht kreeg
van zijn huwelijksaanzoek, verbrak hij de verhouding. Hij ging verder als
rokkenjager. Sinatra was in het geheel niet gecharmeerd van de rockmuziek van
Elvis Presley, die furore maakte. Omdat hij ontevreden was met de behandeling
van artiesten door de platenmaatschappij, begon hij het eigen label Reprise.
Uit zakelijke overwegingen moest hij daarop toch de opkomende rockmuziek
accepteren. Bijzonder is een fragment waarop hij samen met Elvis op het podium
staat en Love my tender ten gehore
brengt.
Fly me to the moon
Sinatra was vaak in Las Vegas te vinden, waar veel artiesten
hun geluk beproefden. Daar trad hij op met de Rat Pack, met wie hij ook films
maakte. Door acties van Sinatra werden de nog steeds heersende opvattingen over
rassenscheiding daar doorbroken. Sinatra zette zich in voor de verkiezing van
John F. Kennedy tot president, maar kwam na de eedaflegging tot president met
hem in conflict door het huwelijk van Sammy Davis jr. met een blanke vrouw. Ook
de verhouding tot de maffia was niet bevorderlijk voor hun samenwerking. Judith
Campbell was de minnares van Sinatra en had ook banden met de maffia. Tijdens
een bezoek aan Los Angeles in 1962 logeerde Kennedy bij de Republikein Bing
Crosby. Sinatra voelde zich afgesloten van de macht en ontwikkelde zich tot een
ondernemer, niet alleen op film en muziekgebied maar ook door het oprichten van
een chartermaatschappij.
Ol’ man river
Hij maakte veel reizen voor goede doelen en trad ook op in
een zwarte gevangenis in Washington D.C, als pesterijtje tegen Kennedy, volgens
Gibney. Harry Belafonte zegt dat hij betrokken was bij zwarte muziek en de
burgerrechtenbeweging. Op een concertavond met Lana Horne zong hij tot
ontroering van Martin Luther King het lied Ol’man
river. Gibney begrijpt niet waarom hij vervolgens met Rat Pack racistische
grappen maakte over Sammy Davis jr. die zich het slachtofferschap liet
aanleunen. Het zwarte deel van de bevolking schoot het in het verkeerde
keelgat. Na de moord op Kennedy zonderde Sinatra zich af in zijn huis in Palm
Springs. Daar ontving hij in het geheim de jonge Mia Farrow die een rol speelde
in de televisieserie Peyton Place. Tijdens een cruise in Zuid Afrika werd het
stel belaagd door camera’s. Ze moesten wel trouwen maar kregen weinig rust. In
de jaren zestig stonden ze haaks op de nieuwe ontwikkelingen. Farrow droeg geen
minirok. Sinatra zag liever een mooie pop dan de rauwe Janis Joplin.
That’s life
De rol van Farrow in Rosemary’s
baby van Polanski leidde tot een conflict met Sinatra die wilde dat ze in
een film van hem zou spelen. Het betekende het einde van het huwelijk. Farrow
was ten einde raad en zocht troost bij een goeroe in India, Sinatra ging een
samenwerkingsverband aan met de muziekgroep The
6th Dimension, volgens Gibney om zich staande te houden, sinds hij niet
meer in het middelpunt van de belangstelling stond. De dood van zijn geliefde,
introverte vader in 1969 was een zware klap voor Sinatra. Hij steunde samen met
andere Democraten de kandidatuur van Ronald Reagan en stelde daarmee veel
progressieven, zoals Harry Belafonte, teleur. Het album A man alone flopte, net als de opvolger Watertown. Reden voor Sinatra om met platen maken te stoppen.
My way
My way was zijn
zwanenzang. Volgens zijn zoon was hij opgebrand.
Pardon me
Tijdens dit laatste nummer verdween hij achter de gordijnen
van het Almanson Theatre om een paar jaar later terug te komen voor een
afscheidsconcert in Madison Square Garden. Zijn hartstocht bleef. Hij trouwde
met Barbara Marx en bleef zich inzetten voor goede doelen. Tijdens een
belangrijke honkbalwedstrijd in het Yankee Stadium bezong hij in The Radio City
Hall de stad New York. Een onvolkomen mens maar een groot artiest, concludeert Gibney
terecht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten