Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 11 september 2015

Avond rondom Dola de Jong, Amstelkerk, Amsterdam, 10 september 2015


Hommage aan vergeten Hollandse schrijfster

Dola de Jong (1911-2003) is schrijfster van En de akker is de wereld, waarin ze haar ervaringen in Tanger verwerkt. Ze schreef die roman na aankomst in New York. De vluchtelingenproblematiek raakte haar zeer. Ze leidde zelf een tumultueus leven. Ze werd van haar geboorteplaats Arnhem naar Amsterdam gedreven, daarvandaan vluchtte ze in de tijd van het opkomende nazisme naar Tanger, waar ze trouwde met Jan Howij die met een zeilboot kwam en na enkele jaren vertrokken ze per schip naar New York. Met Jan hield ze het niet lang vol. Ze trouwde nog twee maal, kreeg met Robert Joseph zoon Ian die ook in de zaal zit. Behalve schrijfster en journaliste danste De Jong ook. Reden genoeg om een avond te wijden aan deze veelzijdige, ondernemende vrouw.

Uitgeefster Eva Cossee leidt de avond in en heet ook de familie van De Jong welkom. Die middag had ze al een wandeling met hen gemaakt in de omgeving van de Amstelkerk, waar Dola als jonge joodse vrouw in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog haar leven leidde tot ze tijdens het colporteren voor vluchtelingen zelf de grond onder haar voeten te heet voelde worden en, anders dan haar vader en broer, de wijk nam naar Tanger, waar haar vriend Jan gestrand was. Daar begon Dola een dansschool. Door de goede begeleiding van de dochter van een voormalige rijke Australische militair kreeg ze tickets voor New York. Daar kwam ze in contact met redacteur Maxwell Perkins die ook werk van Hemingway en Scott Fitzgerald uitgaf en haar meteen duizend dollar gaf om haar ervaringen op schrift te stellen, hetgeen zou uitmonden in de roman En de akker is de wereld. De Nederlandse heruitgave is een initiatief van Eva zelf die de roman bij haar moeder in de boekenkast zag staan, net als de roman De dwaze maagd van Ida Simons, die net als De Jong in 1911 werd geboren.

Marleen Slob, eindredacteur bij Vrij Nederland, schreef in1995 al een biografische schets over Dola de Jong. Ze interviewde haar daarvoor in New York en schreef daar onlangs (VN, 20 juni 2015) een mooi artikel over. Ze zegt dat De Jong met haar journalistieke werk en haar dansoptredens in de jaren dertig haar tijd vooruit was. Later speelde ze de rol van intermediair tussen Amerikaanse en Nederlandse literatuur. Ze introduceerde Hugo Claus en Jan Wolkers in de Verenigde Staten. Slob gaat in op haar lesbische roman De thuiswacht die in 1955 in New York verscheen onder de titel The tree and the Vine. Het was tevens haar laatste roman. De Holocaust zat haar zo dwars dat ze geen roman meer kon afmaken. Wel schreef ze kinderboeken, te beginnen met The Level Land (zie omslag) over een oer Hollands gezin, geïllustreerd door Howij. Het boek werd een groot succes in Japan, de uitgever aldaar kan niet verklaren waarom, zegt zoon Ian later. Verder schreef De Jong veel journalistieke artikelen, onder andere in De Nieuwe Amsterdammer, die, als het aan Eva Cossee ligt, nog eens gebundeld worden. Slob vertelt dat De Jong tot op oude leeftijd actief bleef. Ze studeerde psychologie en literaire kritiek en gaf les in creative writing. In Californië nam ze zelfs rijlessen om zich vrijer te kunnen bewegen. Ze las de biografische schets die Slob gemaakt had in 1996 in het ziekenhuis waar ze was opgenomen na een hartaanval en had veel kritiek op het manuscript. Uitgave bleef haar bespaard omdat uitgeverij Vita failliet ging, maar Cossee heeft inmiddels het stokje overgenomen, zodat de biografie alsnog zal verschijnen.

Tenslotte spreekt journalist Lucas Ligtenberg met Ian Joseph, de enige zoon van Dola, die haar een goede moeder vond en van haar opvoedingsmethode van ‘healthy neglect’ weinig gemerkt heeft. Op zijn dertiende ging hij naar een internaat, volgens hem op eigen initiatief maar ingefluisterd door zijn moeder. Hij zat er vaak bij als er Nederlands bezoek was, maar sprak zelf de taal niet omdat zijn vader een Amerikaan was. Hij kreeg wel het nodige mee aan Nederlandse cultuur en heeft nog een goed contact met de dochters van Leo en Tineke Vroman.  

Van een zoon is ook geen kritische beschouwing te verwachten. Daarvoor moeten we wachten op de biografie van Marleen Slob. Wel was er een aardige tussenkomst van Dorien de Vos, dochter van kunstschilder Henk de Vos, die mee was op de zeilboot van Jan Howij. Ze toont een schilderij van haar vader waarop hij een tafereeltje in Tanger uitbeeldt. Zij is het ook die vertelt van de reis die vanwege gezondheidsproblemen in Tanger eindigde, waar Howij de boot verkocht, waarop haar vader genoodzaakt was daar te blijven, alvorens in 1942 naar Indië te gaan waar hij Leo Vroman tegenkwam. Die ontmoette hij later weer via De Jong in New York, waarvandaan hij een koffer met kinderkleren meenam van kledingverkoper Robert Joseph voor zijn kroost. De wereld is klein, bijna een akker. 

Hier mijn bespreking van In memoriam Mizzi van Ida Simons, hier die van En de akker is de wereld.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten