Gekte en gevoel nog niet in balans in film over gifmenger
Een nieuwe Alex van Warmerdam wekt meteen de belangstelling.
Ondanks de vaak absurde toon van zijn films - zoals in Abel (1986), De Noordelingen
(1992), De jurk (1996), Ober (2006) en De laatste dagen van Emma Blank (2009) die om de zoveel tijd met enige
regelmaat tot ons kwamen - is het altijd weer een verrassing om te zien hoe Van
Warmerdam zijn filmcarrière als filmregisseur vervolgt en welke rol hij dit
keer zelf speelt.
De opening van Borgman
is verrassend. Een drietal dorpse figuren, waaronder een jager, een smid de
pastoor (een kleine rolletje van Pierre Bokma) onderneemt een tocht naar het
bos om daar de Catweazle achtige zwerver Borgman (Jan Bijvoet) die onder de
grond verblijft uit te roken. De smid prikt daarbij met een speer precies in
het kartonnetje eieren dat Borgman op het aanrecht heeft staan. Hij ontsnapt
via een achteruitgang en waarschuwt op zijn vlucht zijn maten die zich ook in holen schuilhouden.
Ook het vervolg mag er zijn. De langharige bebaarde Borgman
loopt naar een villawijk en belt heel onschuldig aan bij bewoners met de vraag
of hij een bad mag nemen, hetgeen natuurlijk niet snel wordt toegestaan.
Hij dringt aan bij het gezin van Richard en Marina van
Schendel, weet een voet tussen de deur te krijgen doordat hij tegen Richard
zegt dat hij Marina kent, dat zij hem ooit drie maanden lang verpleegde. Hij
wekt daarmee de afgunst van Richard op, die in zijn drift Borgman finaal in
elkaar slaat, waarmee hij precies het tegenovergestelde bereikt van wat hij
zelf wil verijdelen, namelijk zijn vrouw voor zich te winnen en Borgman uit hun
geheugen te wissen.
Met de nodige suspense, die doet denken aan Roman Polanski, dringt
Borgman zich in in het gezin met drie kinderen die begeleid worden door de knappe
Deense au-pair Stine. Hij vertelt aan dochter Isolde, die hem toevallig in bad
ziet zitten, het lugubere verhaal over een wit meisje dat ging hemelen, maar
krijgt haar daarmee wel op zijn hand. Inmiddels ziet Marina (een fraaie rol van
Hadewych Minis) grote hazewindhonden door de kamer ziet lopen waar Richard
slapend voor de televisie zit.
‘en zij daalden neer
op aarde om hun gelederen te versterken’. Dit motto van de film komt uit het
apocrieve bijbelboek van de Makkabeeën, waarin Judas Makkabeüs het opneemt
tegen satanische machten. Marina voorvoelt al de duisternis die om haar heen
hangt en die ze onmogelijk kan beheersen. Ze geeft eerst nog de schuld aan
Stine die niet goed op de kinderen past of Isolde die haar speelgoedbeer vult
met zand.
Als Borgman zich eenmaal tot tuinman heeft opgewerkt,
namelijk door de vorige tuinman te vergiftigen, breidt hij zijn werkzaamheden
uit tot de rest van de familie. Personen die hem in de weg staan werkt hij met
zijn compagnons, die hij inschakelt bij een rigoureuze verbouwing van de tuin,
weg. Iedere onwelgevallige, te beginnen met de tuinman, wordt met het hoofd in
cement gezet en daarna afgezonken in een vijver.
De psychologie wijkt en de film gaat, zoals we van Van
Warmerdam kennen, steeds meer over de top. De ontsporing begint al met de moord
van Isolde op een van niets wetende man die solliciteerde naar de baan van
tuinman en werd uitgeschakeld voor hij de poort van de villa kon bereiken. De niets
ontziende Ludwig, die de operatie(s) voor zijn rekening neemt, wordt gespeeld
door Alex van Warmerdam.
Ik moest behalve aan films van Polanski ook denken aan de
film Eddy en Coby van Jeroen Annokkee
uit dezelfde periode, waarin de welgestelde villabewoonster Coby een verhouding
krijgt met een knappe sportinstructeur. Ook bij Annokkee zijn het lagere
driften die overheersen. Zijn wij Nederlanders niet in staat om ons te verheffen
tot iets dat hoger reikt? Wie het weet mag het zeggen. Ik kijk alweer uit naar
de nieuwe film Schneider vs. Bax van
Alex van Warmerdam, want ooit moet hij de juiste balans tussen gekte en gevoel
vinden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten