Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 4 september 2015

The man who saved the world (2014), documentaire van Peter Anthony



Persoonlijke tegenslag leidt niet tot defaitistische houding

Het onderwerp van de documentaire The man who saved the world van Peter Anthony deed me sterk denken aan van Dr. Strangelove van Stanley Kubric uit 1964. Het is alsof de werkelijkheid de fictie inhaalt. De gebeurtenis in de nacht van 25 op 26 september 1983, waarin de Russische luitenant Stanislav Petrov voorkwam dat men reageerde op het bericht dat er vijf Amerikaanse nucleaire raketten in aantocht waren - een gebeurtenis die het einde van de wereld zou betekenen - past precies in de opzet van Kubric maar dan vanuit het Russisch perspectief gezien. Zelfs de dronken hogergeplaatste die Petrov opbelt voor raad maar die niet lastig gevallen wil worden, komt in Dr. Strangelove voor als de dronken partijvoorzitter, die door Roosevelt gerustgesteld en bij de les gehouden moet worden. Vanwege het werkelijkheidskarakter is The man who saved the world nog indringender dan de toch al indringende anti oorlogsfilm van Kubric. Het feit dat de grootmachten Verenigde Staten en Rusland nog steeds – of: weer - lijnrecht tegenover staan, maakt dat een herhaling van zo’n incident niet is uitgesloten. Petrov zelf denkt dat het onvermijdelijk is dat eens de knop wordt ingedrukt.

Anthony heeft dit gegeven uitgewerkt tot een fascinerende documentaire waarin allerlei werkelijkheidslagen naast en door elkaar voorkomen: een terugblik op de spannende nacht in september 1983, de liefde van Petrov voor zijn zieke vrouw Raja, zijn verloedering na haar dood in een buitenwijk van Moskou, zijn reis naar de Verenigde Staten met tolk Galia en de verzoening met zijn moeder die hem als kind verstoten had en zelfs niet wist van zijn heldendaad. Het motto van Marcus: Want wat baat het een mens om de hele wereld te winnen en zijn ziel te verliezen? is van toepassing op het sterke geweten van Stanislav Petrov die tegen de instructies in weigerde om de wereld naar de knoppen te laten gaan, al werd hem dit, volgens de reconstructie, ook ingegeven door zijn liefde voor Raja.

Zijn beslissing in september 1983 heeft hem weinig voorspoed gebracht. Na de dood van zijn vrouw in 1997 raakt hij steeds meer in het slop. Een Amerikaanse journalist die langs komt in zijn armoedige Russische tweekamerflat om hem te polsen over de mogelijkheid om als beloning voor zijn heldendaad naar de Verenigde Staten en de Verenigde Naties te komen, ziet de puinhoop waarin hij leeft. Er ontstaat zelfs ruzie als de journalist persoonlijke vragen over zijn familie stelt. Verder dan dat zijn ouders hem aan het leger hebben gegeven, wil Petrov niet gaan. Hij heeft toch al weinig op met journalisten. Desondanks gaat hij toch naar de Verenigde Staten: geld en een ontmoeting met Robert de Niro en Kevin Costner halen hem over. Tolk Galia begeleidt hem maar heeft het niet gemakkelijk met de driftkikker. Verdere vragen over zijn familie worden door hem al snel de grond ingeboord. Ze weet hem nog wel te verleiden tot de uitspraak dat zijn jongere broer de lieveling was van zijn verder harteloze moeder, die hem de dag na de begrafenis van Raja opzocht, maar al gauw weer vertrok om niets meer van zich te laten horen. Petrov mompelt tegen Galia dat vrouwen nog eens zijn ondergang zullen betekenen.

Tijdens een bezoek aan een silo in Dakota waar ballistische nucleaire raketten startklaar staan, wordt Petrov boos op de dienstdoende militair die uitleg geeft over het nut van deze gruwelijke wapens. Hij verwijt de man dat hij denkt dat de Sovjet Unie agressieve bedoelingen had, want het was juist Reagan die het vuurtje opstookte door de Sovjet-Unie het rijk van het kwaad te noemen. Kevin Costner is duidelijk onder de indruk over de gevolgen die een verkeerde beslissing van Petrov voor de wereld had kunnen hebben. Het is natuurlijk onvoorstelbaar wat er bijna gebeurd is. Het zou ons moeten alarmeren over de toestand in de wereld, waarin zoiets nog steeds mogelijk is. Het was prachtig om, op de vraag van Costner hoe de wereld veilig te maken, van Petrov te horen dat men het verleden moet vergeten en als broeders moet gaan leven. Het was indrukwekkend te zien hoe hij, na veelvuldig aandringen van Galia, zelf het voorbeeld geeft. Het toont ook aan dat persoonlijke tegenslag nog niet tot een defaitistische houding hoeft te leiden. Wie weet leren we de vijandbeelden van ons af te schudden voor het te laat is.    

Hier de trailer, hier mijn bespreking van Dr. Strangelove.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten