Korte leven getalenteerde kunstenaar staat symbool voor de
jaren zestig
Hans: het leven voor
de dood vertelt het verhaal van Hans van Sweeden (1939-1963) die op 24
jarige leeftijd een eind maakte aan zijn leven. Twintig jaar later zette
filmmaker Louis van Gasteren zich aan de taak om een film over het leven van de
Amsterdamse componist en dichter te maken, maar het wordt veel meer, een
tijdsdocument van de snelle maatschappelijke veranderingen in de jaren zestig en
de kunstenaarswereld daarin. Johnny van Doorn vertelt treffend dat toen hij als
negentienjarige in Amsterdam aankwam daar de vrije liefde en de hasj het
sociale leven beheersten.
Vooraf stelt Van Gasteren dat sommige gedeelten van zijn
extra lange film in zwart wit zijn gefilmd en andere in kleu,r maar dat daar
geen betekenis aan moet worden toegekend. Dat geldt ongetwijfeld niet voor de
dagboekfragmenten van Van Sweeden die in de film uitgesproken worden. Daarin
komt een somber wereldbeeld naar voren.
Van Gasteren begint bij zichzelf en wel bij een scheerbeurt
die in verschillende etappes in beeld komt. Daarna zit hij peinzend aan de
kamertafel e staat hij op zijn balkon uit te kijken op de mensen onder hem. Het
is alsof hij zich afvraagt wat al dat leven toch te betekenen heeft. Hij kende
Van Sweeden goed, want die maakte muziek voor zijn films.
De experimentele pianomuziek van Misha Mengelberg voegt veel
aan de documentaire toe. Van Gasteren zegt dat diens schrille tonen veel indruk
op hem maakte, dat het gaat over levensprocessen die we allemaal doormaken,
over de vorming van onze identiteit, het kiezen van een levenspartner, de keuze
voor een bepaald soort werk en de idealen die we koesteren.
Behalve de ouders en de broer van Van Sweeden spreken een
hele rij andere kunstenaars, schrijvers, acteurs en actrices over hun
betrekkingen met de getalenteerde maar moeilijke jongeman, die zich graag
verdoofde met wat voor drugs dan ook. Politiefunctionarissen ontbreken dan ook
niet in de documentaire.
De vader van Hans was een arbeider die zich opwerkte tot de
eigenaar van een jassenfabriek, de moeder kwam pas na tien jaar over de dood
van haar zoon heen, broer Ton vertelt dat hij zelf reisleider werd omdat hij
daarmee zijn zin voor avontuur en zijn leiderschapskwaliteiten kon combineren. In
de familie speelde Auschwitz ongetwijfeld een rol. Joden en communisten maakten
deel uit van de familie.
Hans bezocht een internaat in Gelderland en ging daarna naar
Engeland om te studeren, maar zover kwam het niet, want hij werd van school
gestuurd. Meisjes vond hij, zo schreef hij hij in zijn dagboek, niet gemakkelijk
want ze kunnen een jongen gemakkelijk laten vallen. In 1958 werd hij toegelaten
tot het Haagse conservatorium. Ton was veel thuis en had te lijden onder de
echtelijke ruzies, die erger werden toen zijn vader zich opwerkte. De moeder
van Hans zegt dat het mis ging toen de eerste auto voor de deur verscheen. Ton
zegt dat het ondanks de ruzies toch ook wel gezellig was thuis. Na de scheiding
in 1961 werd de linnenkast in tweeën gezaagd.
Op zijn achttiende maakt Hans Truusje van Duivenbode
zwanger. Hun dochter René werd vernoemd naar het muziekstuk Ondine van Ravel. Van
Sweeden vroeg vergiffenis dat hij geen vader voor haar kon zijn en had
slapeloze nachten van zijn missedaad, zoals hij het zelf noemt. In februari
1962 geeft hij zich aan bij de politie. Hij wil afkicken van de hasj in de cel.
Vervolgens gaat hij naar een vriendin in Maastricht die voor de klas staat en
weinig begrijpt van de wereld waarin Van Sweeden leefde. Daarop gaat hij terug
naar de grote slechte stad.
Openhartig is het relaas van Willem Nijholt over een wild
feest op 12 april 1963 waarop hij Van Sweeden ontmoette die de feestgangers
bekeek alsof hij ongelukkige wezens zag. Nijholt sloeg een arm om hem heen en
zoende hem op de mond. Hans verbrak het contact, ging weg maar kwam toch weer
terug. Nijholt stond erop met hen mee te gaan, liep met hem over straat, tot Hans
het contact verbrak omdat hij een eind aan zijn leven ging maken.
Vriendin Joan, die een andere relatie had, waarin ze niet
gelukkig was, hoorde Hans bezig in het atelier van haar man. Na een knal uit
een jachtgeweer belde ze de politie die een gat in zijn romp constateerde en
weinig meer kon doen. Van Sweeden kreunde nog maar was al niet meer bij
bewustzijn. In het dagboek schreef Van Sweeden dat hij dacht dat hij op zoek
naar liefde was maar het was de dood die alles overbodig maakt.
Hier
de trailer op de site van filmvandaag.nl
als die het tenminste doet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten