Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 11 oktober 2015

The look of silence (2015), documentaire van Joshua Oppenheimer


Onthutsende beelden van een onderzoek door een integere opticien

The look of silence is het vervolg van The act of killing (2012). In de nieuwe documentaire, opnieuw geproduceerd door Werner Herzog en Errol Morris, bekijkt Joshua Oppenheimer de enorme misdaden gepleegd na de staatsgreep in Indonesië in 1965 vanuit de kant van de slachtoffers. Hoofdpersoon is opticien Adi wiens broer op gruwelijke wijze werd vermoord. Hij gaat met zijn brillenkoffer langs bij daders die nog steeds in de buurt wonen en probeert achter de waarheid te komen. De integriteit van Adi staat in zo’n scherp contrast met de botheid van de daders, dat The look of silence niemand onberoerd kan laten. Een document humain bij uitstek in een onvergetelijk mooie vorm, zoals al uit het affiche blijkt.

De 44-jarige Adi kijkt naar beelden die Oppenheimer in 2003 maakte over de daders Hassan en Inong die zonder enkele schroom vertellen over de misdaden die ze gepleegd hebben. Ze lijken zich totaal niet bewust van de gruwelijkheden, maar spelen die na op een levensechte manier zoals we ook in The act of killing zagen. Adi is verbijsterd. Zijn moeder wil niet veel vertellen over de moord op zijn broer Ramli die stierf voordat hijzelf geboren werd, zijn vader is te ziek om erover te praten maar zegt nog wel dat Ramli gemarteld is en in de Slangenrivier gegooid. Als tegenwicht voor alle narigheid filmt Oppenheimer Aisla de goedlachse dochter van Adi die zich vermaakt met de brillenkoffer van haar vader. Diens zoons leert op school dat de communisten wreed waren, maar wordt door Adi op andere gedachten gebracht.   

Adi loopt met communist Kemat over straat die de gruwelen overleefd heeft. De man wil liever niet terugdenken aan het verleden, omdat het oude wonden openrijt. Met Adi loopt hij naar de rivier zoals Hassan en Inong in 2003 ook deden. Kemat probeert het onheil alsnog te bezweren.

Adi gaat met zijn brillenkoffer naar Inong die ongestoord in een villa in het bos woont. Op de vraag of zijn buren bang voor hem zijn, geeft hij een bevestigend antwoord. Hij vertelt dat hij het bloed van zijn slachtoffers dronk om niet gek te worden en dat een vrouwenborst die hij afhakte, hem aan een zeef deed denken. Op de vraag van Adi dat men volgens de islam toch niet mag doden, antwoordt Inong dat dit niet geldt voor vijanden. Hij wordt boos als Adi verder vraagt en wil dat Oppenheimer stopt met filmen.

Commandant Siahaan van Komando Aksi, die verantwoordelijk was voor de moorden op communisten, vertelt op televisie dat hij als beloning een reis naar de Verenigde Staten zou willen maken, mdat hij dat wel verdiend heeft. Adi ondervraagt hem over de moorden. Siahaan voelt zich er niet verantwoordelijk voor. Als Adi vertelt over de moord op Ramli, wil Siahaan weten uit welk dorp hij komt, maar dat wil Adi niet zeggen. De moeder van Adi schrikt ervan dat Adi bij de commandant geweest is. Voor hetzelfde geld had die hem ontvoerd of vermoord. Adi laat zich niet afschrikken en gaat door met waarheidsvinding.

Parlementariër Basrun, die eerder een leidende rol speelde in Komando Aksi, vertelt hem over de spontane actie onder de bevolking om communisten uit te roeien. Zijn herverkiezing is een bewijs dat hij niet arrogant is. Hij waarschuwt Adi dat een nieuwe slachting altijd tot de mogelijkheden behoort.

Een oom van Adi was cipier in de tijd dat Ramli gevangen zat. Adi vraagt hem naar zijn betrokkenheid. Oom vertelt dat hij louter de bevelen opvolgde die de staat moesten beschermen. Adi loopt verdrietig naar huis en vertelt zijn moeder over zijn gesprek met haar broer. Zijn moeder wist daar allemaal niets van.

Een dochter is trots op haar vader die naast haar zit veel communisten doodde. De vader vertelt zelf dat hij met een hoofd van een vrouw een Chinees restaurant binnenging en het hoofd in de prullenmand dumpte om angst aan te jagen. Hij dronk dagelijks twee glazen bloed om niet gek te worden. Adi luistert naar hem met tranen in de ogen. De dochter heeft dit nooit gehoord en spreekt van sadisme, maar zegt erbij dat haar vader wellicht sterk is geworden van dat bloed. Als Adi over Ramli begint vraagt ze hem om vergeving. Adi omhelst haar en haar vader. De dochter vraagt of hij nog eens langs komt want ze staat sinds de dood van haar moeder helemaal alleen voor de zorg voor haar vader, die dementerend is.

Adi bezoekt een familie van een dader die in de footage van Oppenheimer een boek toont dat hij maakte van de gruwelijkheden, tot illustraties aan toe, ook van de mishandeling van Ramli. Diens vrouw heeft dat boek nooit gezien en de zoons zeggen dat ze te jong waren om daarover te praten. Ze willen liever niet dat oude wonden worden opengereten, ook niet omdat hun moeder getraumatiseerd is. Op het eind biedt de moeder Adi nog wel haar excuses aan.  

Dat de toestand in Indonesië nog steeds gevaarlijk is toont de aftiteling, waarop veel medewerkers anoniem blijven. Des te moediger is het van Adi en Oppenheimer om deze onthutsende beelden de wereld in te sturen. Zie hier de mens in al zijn facetten. De rust en de prachtige natuur te midden van het vreselijke verleden maken The look of silence helemaal af. 

Hier de trailer van The look of silence, hier mijn bespreking van The act of killing.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten