Visueel ingestelde schrijver brengt ode aan zijn moeder
Dichter, schrijver en begenadigd verteller K. Schippers
krijgt in de eerste uitzending van VPRO Boeken in 2016 ruimschoots de tijd te
vertellen over zijn nieuwe boek Niet
verder vertellen, waarin hij naar Turijn reist om het licht en de ruimte te
zien in het werk van De Chirico en Giacometti. Door middel van meegebrachte foto’s
uit een Amsterdams archief legt hij meteen een verbinding met het leven van
zijn bijna honderd jaar oud geworden, in 2001 overleden moeder.
Schippers vertelt dat hij goed kon opschieten met zijn
moeder, die bij hem thuis overleed. Ze keken samen naar de geschiedenis van de
jazzmuziek op televisie. Zijn moeder kwam uit een leuke familie. Schippers
haalt een herinnering op aan een man in de tram die vergeten was het hangertje
van zijn nieuwe jas eraf te halen. Zijn moeder, die eerst in de Jordaan en
later in de Staatsliedenbuurt woonde, maakte de man erop attent en nam het mee
als herinnering. Zijn oom was een goochelaar, die in de buurt van de Hortus
woonde waar de uitzending vandaan komt. Hij overleed door een fietsongeluk.
Schippers vond het prettig in hun nabijheid op te groeien. Hij ging met zijn
moeder vaak naar The Movies in de Haarlemmerstraat en zag daar vele bekende
acteurs en actrices langskomen.
In zijn boek heeft hij zijn moeder tot leven gebracht, zoals
zij vroeger hem het leven schonk. Zij sliep thuis in een alkoof en moest als
veertienjarige naar beneden om aan een collega van haar vader, die
postbesteller was, te melden dat haar vader niet kwam omdat hij het benauwd had
en doodde de tijd voor zijn komst met hinkelen op een door haar zelf bedacht
versje. Hij wilde haar bewaren. Aan het eind van het boek neemt ze het zelfs
over.
Wim Brands moet denken aan een eerder boek dat Schippers
over Bernlef en kinderboekenschrijver Gerard Brands maakte, met wie hij in 1958
Barbarber oprichtte en die hij nog dagelijks mist. Hij laat de laatste niet
sterven maar verdwijnen, omdat daardoor de hoop blijft dat hij nog kan
terugkeren. Het boek over zijn moeder is geen biografie, maar een speels boek
waarin zij in Turijn de bioscoop in kan stappen en er in Amsterdam weer uit kan
komen. De oude foto’s van haar die hij meenam op zijn reis waren minstens zo
belangrijk. Ze geven een beeld van het leven in Amsterdam aan het begin van de
twintigste eeuw. Samen met Kees Hin maakte hij eerder de documentaire De gevoelige plaat (1976) waarin
anonieme mensen aan ons voorbijtrekken die veel vertellen over het levensgevoel
in die dagen. Nog steeds kijkt Schippers op straat graag om zich heen. Een
titel van een hoofdstuk in het boek
(dat door Maartje Wortel in Er moet wat gebeuren wordt aangehaald, rs) gaat over wat een rug over
een persoon zegt.
Brands meent de bedoeling van het werk van Schippers te
begrijpen. Het gaat om het bewaren van herinneringen, of ze nou tragisch of
komisch zijn. Hij toont een bladzijde uit een oud Frans tijdschrift uit 1947 waarin
de oom een truc uitlegt met de verscheurde krantenpagina die weer heel wordt.
Schippers zegt komt het voorbeeld waarin kinderen over de
ontdekking van de eerste woorden en kleuren praten. Ook een oud fotoalbum van
de familie van zijn moeder past hierin. De meeste personen die erin staan kent
niemand meer en zijn voorbijgangers geworden, net als mensen op straat dat
zijn.
Brands wil weten wat kenmerkend is voor het straatbeeld
begin twintigste eeuw.
Schippers vindt vooral de brede straten opvallend waarin het
leven langzamer gaat dan nu. Hoewel er minder vertier was, was er meer plezier.
Brands kan zich niet voorstellen dat Schippers wel eens
chagrijnig is en dat lijkt ook niet zijn levenshouding te zijn. Hij kijkt
vooral. Met zijn boek wil hij iets onmogelijks tot stand brengen.
Brands vraagt over komende boeken en herinnert zich dat
Schippers al bij voorbaat weet hoe lang een boek moet worden.
Schippers vergelijkt het met een schilder. Die weet ook van
te voren hoe groot het doek moet zijn voor het onderwerp dat hij gaat
schilderen. Hij is met een poëziewerk bezig en ook met een prozawerk maar wil
daar niet teveel over zeggen, behalve dan dat het over kijken en zien gaat.
Brands praat verder over de reis die Schippers naar Italië
maakte.
Schippers begint over zijn pleinvrees die een verheviging
van de ervaring teweeg brengt en over de bergen die zo hoog waren dat
Giacometti het zonder direct zonlicht moest doen, hetgeen van invloed was op
zijn werk. Het licht in Amsterdam West noemt hij mottig, zelfs als het niet motregent.
Tenslotte komen de twee heren op deze zondagochtend uit op de vliegangst van
Dennis Bergkamp.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten