Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 22 maart 2016

Carel van Schaik over Het oerboek van de mens, VPRO Boeken, 20 maart 2016


Nieuwe visie op achtergrond bijbel

Gedrags- en evolutiebioloog Carel van Schaik, werkzaam aan de universiteit van Zürich, schreef samen met historicus Kai Michel, die hem ooit interviewde en begeesterd raakte over zijn ideeën, Het oerboek van de mens dat de ondertitel De evolutie en de bijbel draagt. Daarnaast is Van Schaik een oerang oetang kenner. Hij observeerde de diersoort jarenlang in Indonesië. Wim Brands stelt daarover eerst enkele vragen voordat hij zich op de bijbel werpt.

Volgens Van Schaik, die niet altijd even gemakkelijk formuleert, is het belangrijk om goed te kijken naar de oerang oetang. Op grond daarvan zag hij dat hun kinderen, net als mensenkinderen, hulpeloos in het leven staan en dat het leren, bijvoorbeeld van het bereiden van eten, veel tijd in beslag neemt. Ze gebruiken daartoe stokjes als werktuigen waarmee ze zaden uit planten weten te halen. Omdat oerang oetangs solitaire dieren zijn, die zich niet graag laten zien, ging hij naar een gebied in Indonesië waar er nog veel voorkwamen. Bepaalde gewoonten die aan de ene kant van de rivier voorkwamen, ontbraken aan de andere kant, hetgeen veel zegt over de sociale kant van het leerproces.

Brands vraagt of de bijbel in zijn jeugd al een rol speelde.
Dat was niet het geval. Van Schaik kwam uit een arbeidersgezin en had vooral een intellectuele belangstelling voor de bijbel.

Brands volgt het spoor van de bijbel om meer over de interpretatie van Van Schaik te weten te komen.
Het bijbelboek Genesis met daarin het verhaal van Adam en Eva geeft volgens hem de overgang aan van de periode van de jager-verzamelaar naar de periode van de landbouw. Dat ging gepaard met enorme veranderingen. Grote rampen maakten dat men zich de vraag ging stellen hoe dat kwam. Men kwam uit bij een God die de mens strafte en men probeerde die God gunstig te stemmen om greep te krijgen op de problemen. De appel die Eva plukt wijst, anders dan theologische verklaringen willen, op het privébezit dat in de periode van de landbouw belangrijk wordt. Het respect voor hetgeen van iemand anders is, was bij de jager-verzamelaar onbekend.

Brands vraagt zich af waarom men niet eerder met een dergelijke verklaring gekomen is.
Van Schaik kijkt met een etnologische blik en ziet daarmee beter dat ziekten verband houden met het domesticeren van vee en dat gedrag werd aangepast door middel van ge- en verboden die in de bijbel voorkomen, bijvoorbeeld in de vorm van de tien geboden. De positie van de vrouw die altijd seksueel en economisch onafhankelijk was geweest, veranderde. Zij werd ondergeschikt aan de man. De erfenis ging over op de oudste zoon om het bezit te waarborgen en te voorkomen dat het versnipperd werd. Hierdoor ontstond sociale onrust en slavernij.

Brands brengt vervolgens een aantal andere verhalen in zoals over Kain en Abel, de ark van Noach en de toren van Babel, die allemaal vlotweg door Van Schaik op grond van bovenstaande ideeën langs etnologische weg geïnterpreteerd worden. Het meest fascinerend vindt Van Schaik het verhaal over de baringspijn die God aan de vrouw voorspelde. Die had te maken met het feit dat mensen als landbouwers kleiner werden, zoals ook wetenschappelijk bewezen is. Zijn theorie is tegenwoordig ook bij theologen, die van de hoed en de rand weten over de bijbel, onomstreden, zegt Van Schaik, dus tot ruzie zal het niet leiden.   

Hier de inleiding van het boek.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten