Fascinerende fotokunst van Italiaan met eenzame jeugd
Erik van Empel maakte in 2011 de documentaire Ruud van Empel, de onschuld voorbij dat
over gemonteerde foto’s gaat. Hij bouwt hierop voort met een fascinerend
portret van Paolo Ventura (1968), die de modefotografie opgaf om zich ook aan deze
kunstvorm te wijden. Uit een soort innerlijke noodzaak, voortkomend uit beelden
die hij in zijn jeugd had opgedaan en die hij verwerkt door er gemonteerde
foto’s van te maken.
Van Empel begint in het eenvoudige huis in de Toscaanse
heuvels dat de vader van Ventura in de jaren zeventig kocht om daar in stilte kinderboeken
te kunnen schrijven en te illustreren. Zijn oma woonde daar ook en vertelde
verhalen over de oorlog die zij in Milaan had meegemaakt. Paolo schminkt zich,
kleedt zich als jood met een jodenster en neemt een foto van zichzelf met de
zelfontspanner.
De expositie van zijn werk in Milaan is rumoerig in
vergelijking met de stilte van zijn werkomgeving. Het is een omgeving waar hij
controle over heeft, zegt hij. Hij wist nooit wat hij wilde worden en koos voor
modefotografie, maar zijn hart lag daar niet. Hij kon zich daar niet in
ontwikkelen. Omdat hij geobsedeerd werd door beelden van plekken in zijn hoofd,
begon hij die in het klein van karton na te bouwen en daarna te fotograferen.
Dat was precies wat hij wilde. Hij vond ergens modelsoldaatjes die hem
herinnerden aan de oorlog die daar in de buurt had afgespeeld en daarmee was
het hek van de dam. Een gemonteerde foto van hemzelf als soldaat sneed hij uit
en dupliceerde hij tot een leger dat langzaam in de modder verdwijnt.
In New York praat hij met een uitgever over verlies, dat het
onderwerp van zijn werk vormt. Zijn foto’s gaan, net als die van dat leger,
over verdwijnen. De uitgever stelt voor dat een nieuw uit te geven boek begint met
de opkomst in een koffer en dat hij daarin aan het eind ook weer verdwijnt.
Archiefbeelden tonen een jongen die weliswaar vrij was, maar
net als zijn tweelingbroer Primo, erg onder de duim gehouden werd. De
fantasiewereld was een mooie manier om daaraan te ontsnappen. Omdat Paolo zijn
eigen tekortkomingen in zijn tweelingbroer weerspiegeld zag, moest hij wel iets
verzinnen om anders te zijn. Paolo praat met Primo over hun jeugd. Ze
verschillen in hun zienswijze of hun vader met hen speelde. In ieder geval
wilde hij altijd winnen. Hun opvoeding werd met het ouder worden steeds meer
een nachtmerrie.
Paolo woont met zijn Amerikaanse vrouw Kim en zijn zoon in het
nabijgelegen Anghiari. Samen brengen ze de jongen naar school. Paolo meet zijn
zoon om te laten zien dat hij groeit. Hij zet hem ook vaak als figurant voor de
camera (zie foto) en laat hem die ook bedienen. Op zoek naar details die levensechte
portretten opleveren, bekijkt hij familiefoto’s van de jaren veertig. Hij
struint markten af op zoek naar interessante voorwerpen.
Paolo zegt dat hij een verleden schept dat nooit heeft
bestaan. Mensen zijn daarin eenzaam, maar hijzelf is ook graag alleen. Eerst
werkte hij met poppen, daarna nam hij zichzelf als object. Hij heeft nooit het
gevoel gehad dat er een plaats was voor hem in de wereld en daarom schiep hij
een zelfgemaakte wereld die, zo tonen de foto’s, een prachtige is.
Hier
de teaser, hier
de site van de NTR met daarop ook een trailer, hier de site van Paolo Ventura, hier
mijn verslag van Ruud van Empel, de
onschuld voorbij.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten