Widening circles (2016), documentaire van Pat van Boeckel

Op een goede manier omgaan met de problemen in de wereld

Na de documentaire Joan Halifax – a sense of urgency (2015) portretteert Pat van Boeckel een andere Amerikaanse boeddhiste, Joanne Macy, bij wie het gevoel van urgentie niet minder is, maar zij geeft tegelijk een weg aan om met dit gevoel om te gaan, The work that reconnects geheten.

De inmiddels 88-jarige milieuactiviste Joanne Macy vraagt zich in het begin van de documentaire af of het niet handig zou zijn als er een pil zou komen die mensen het idee geeft dat het allemaal wel goed komt met de wereld. Zou zo’n pil aanzetten tot creativiteit en levensdrang? Juist het balanceren op het scherpst van de snede houdt ons klaarwakker. Haar methode The Work that reconnects wordt door andere activisten gebruikt om zich staande te houden in een sombere wereld. Van Boeckel zoekt een aantal van hen op.

Chris Jordan is kunstenaar en kwam op het idee om de plastic soep in de oceaan te fotograferen, tot hij hoorde dat zoiets helemaal niet kon omdat het meeste zich onder water en in minuscule kleine deeltjes bevindt. Hij reisde daarop naar het eiland Midway in de Stille Oceaan om het plastic in de magen van jonge albatrossen te fotograferen. Hij kreeg veel reacties, waarvan vele wanhopige. Macy raadde hem aan terug te gaan en de mooie, zachtaardige vogels te filmen. In 1984 zei ze al dat het belangrijk was om elkaar te helpen om reacties op misstanden te uiten. Dan staan we er niet alleen voor en begrijpen we dat onze emoties van voorbijgaande aard zijn, zodat we het aankunnen om ons met de misstanden bezig te houden. Ze verwijst naar Das Stundenbuch van Rilke, die schreef dat we ons moeten openen voor de wereld, ook al weten we niet zeker of de natuur nog te redden is.

Zangeres Barbara Ford werd overspoeld door wanhoop over de problemen in de wereld, maar ging dat zien als een deel van de beoefening van The Work that reconnects. Het is belangrijk ons af te vragen wat we willen en hoe we met elkaar omgaan in deze duistere tijden.

Belinda Griswold is opgegroeid in de Tibetaanse traditie en mediteert in een bos dat twintig jaar geleden kaalgeslagen is. Ze treurt mee met het bos. The Work helpt haar om zich een grote ommekeer teweeg te brengen in drie dimensies: actie voeren, leren kijken met nieuwe ogen en duurzame structuren opbouwen. Een heldere blik is voor haar noodzakelijk om de penibele toestand van de wereld onder ogen te kunnen zien. Macy was ooit betrokken bij een rechtszaak tegen een kerncentrale en realiseerde zich toen hoe ver de mens afgedwaald was van zijn oorsprong. Men wil niet weten dat de wereld elk moment vernietigd kan worden. Het is van groot belang te luisteren naar de stem in onszelf. Met ademoefeningen als tonglen kunnen we iets doen aan onze onmacht. 

Jade Begay woont in Santa Fe in New Mexcio waar eerder kernproeven werden gehouden waardoor een deel van de staat nog steeds besmet is. Ze voelt zich schuldig omdat haar grootvader zich als kernfysicus met kernenergie bezig hield. Ze voelt zich gespleten tussen haar Indiaanse en haar Westerse achtergrond, maar The Work helpt haar zich bewust te worden van de traumatische periode in haar familiegeschiedenis. Macy zegt dat ze in het Peace Corps in Tibet leerde wat moed is, namelijk de zwaarte in de wereld onder ogen zien. Dat maakt ons ervan bewust dat ons bewustzijn het grootste geschenk is dat we als mens gekregen hebben.

Anne Symens Bucher maakte een moestuin in een gevaarlijke wijk in East Oakland waar buurkinderen zich kunnen vermaken en zich kunnen verwonderen over de natuur. In haar huis worden gezamenlijke maaltijden georganiseerd en workshops gegeven. Ooit kwam Macy daar langs, die haar nare gevoel begreep en haar ertoe aanzette de handen uit de mouwen te steken. Macy stelt dat men nooit weet wat het gevolg kan zijn van een bepaalde actie en dat men moet doen wat goed voelt.   

Hier een koraal gebaseerd op het gedicht I live my life in widening circles van Rainer Maria Rilke, hier de site On being waarop Macy het gedicht van Rilke zelf leest, hier het origineel van Rilke uit Das Stundenbuch (1905) met twee verschillende vertalingen, hier de documentaire van Van Boeckel over Joan Halifax.