Impotentie voor grootvader geen reden om niet naar
schoondochter te verlangen
Aan het eind van zijn leven schreef Junichiro Tanizaki Dagboek van een oude dwaas, een roman in
dagboekvorm die veel verraadt over de persoon Tanizaki zelf. De 77 jarige hoofdpersoon,
impotente Tokusuke is ziekelijk en probeert zijn levenslust in stand te houden
met avances naar zijn schoondochter Satsuko, een voormalig nachtclubdanseres, die
met haar man en kind op de bovenverdieping van hun huis in Tokio woont.
Op de gebruikelijke bedachtzame wijze licht de hoofdpersoon
de lezer in over diens levensgevoel. Zijn lichamelijke staat is niet zo best.
Hij heeft veel last van zijn hand, waardoor hij soms zelfs niet in zijn dagboek
kan schrijven. Door een korset rond de hals zou de pijn in zijn hand kunnen
verminderen, maar anderzijds voedt de pijn zijn libido 29. Daarom slikt hij
medicijnen en laat hij zich injecties toedienen door verpleegster Sasaki die
niet van zijn zijde wijkt. Een nieuw soort therapie waardoor men de betrokken
wervel lam legt werkt in zijn geval niet, waarop hij besluit om toch maar een
graf uit te gaan kiezen. Dood zijn is niet erg, maar lijden wil hij liever
niet.
Zijn schoonzus Satsuko is niet voor een gat te vangen. Ze vindt
het niet goed dat hij een koosnaampje voor haar heeft bedacht en scheldt hem
daardoor uit. ‘120 U bent een verwend,
achterbaks kind – wie denkt u dat daar intrapt?’ Satsuko heeft ook al een minnaar
die ze tot ergernis van haar schoonvader af en toe bij haar thuis ontvangt. Op
een kruiperige manier probeert hij een kus aan haar te ontfutselen. Hij geeft
haar een hele dure ring om haar voor zich in te nemen, terwijl hij zijn andere
dochter Kugako geen geld voor een groter huis wil lenen. Het geld dat hij voor
een verbouwing gereserveerd had, gaat daar aan op. Zo ver gaat de hartstocht
van de oude dwaas.
Het gemakkelijk leesbare verhaal culmineert zich rond het
uitkiezen van een rustig plekje door de oude baas op een begraafplaats in
Kyoto. Zijn verpleegster, Satsuko en Itsuko gaan met hem mee. Tokusuke wil dat
Satsuko bij hem op de kamer slaapt. Dan kan hij zijn van te voren bedachte plan
uitvoeren om een afdruk van haar voet te nemen die op zijn grafsteen gegraveerd
moet worden. Dat komt er echter niet van. Satsuko vertrekt naar Tokio en Itsuko
heeft kritiek op het geldverslindende gedrag van haar vader, waardoor hun
relatie verstoord raakt. Aan het eind van de roman is nog een uittreksel opgenomen
van aantekeningen van Itsuko naast die van de zuster en de ziekenhuisdokter.
Die zijn echter vooral medisch van aard en brengen weinig verlichting. Het is
duidelijk dat Tokusuke niet zonder maar ook niet met zijn schoondochter kan
leven 184.
In de roman wordt regelmatig terugverwezen naar ideeën die
Tanizaki eerder in zijn leven in zijn ontwerp van een esthetica, genaamd Lof der schaduw verwoordde. Duidelijk
zijn zijn conservatieve standpunten over het leven. Hij vindt dat het oude
Tokio na de aardbeving van 1923 is verloren gegaan en dat het niets meer heeft
van een cultuurstad als Kyoto. Hij ziet ook meer in de manier waarop vrouwen
zich vroeger opmaakten dan tegenwoordig 88.
Hier
mijn verslag van Lof der schaduw.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten