Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 29 maart 2018

Theaterrecensie: Marx, Het Zuidelijk Toneel, Toneelschuur, 27 maart 2018


Oproep tot actie verwoord op een menselijke toon

De Vlaamse regisseur Stefaan Van Brabandt heeft een ingang gevonden om oude filosofen in een nieuw jasje voor het voetlicht te brengen. Na een voorstelling over Socrates, is dit keer Karl Marx het onderwerp van zijn filosofenreeks. In de figuur van Frank Lammers staat Marx levend en wel op het podium en vertelt over zijn leven, zijn vriendschap met Engels en zijn werk. Door deze vorm wordt de radicale denker nog sterker tot leven gebracht dan bijvoorbeeld in de monografie van Peter Singer. We maken niet alleen kennis met de persoon Marx maar leren ook over zijn bedoeling als denker met de wereld. De theatervoorstelling Marx zet aan tot een nieuwe of verdere overdenking van de betekenis van zijn werk en leidt hopelijk tot gevolgtrekkingen.

Lammers kijkt aan het begin van de voorstelling naar een groot portret van Marx dat op een groot wit doek geprojecteerd wordt en stelt zich de vraag of hij niet beter had kunnen leren zwemmen. Hij bedoelt hiermee dat hij terugkijkend op zijn leven misschien beter van het leven had kunnen genieten dan het van de kant af te beschouwen. De twijfel siert de man en wordt aan het eind nog eens verwoord met een fraai anekdote. De spagaat werd eerder door Willem de Wolf verwoord in The Marx sisters, die over de verhouding tussen de laatste twee dochters van Marx ging, waarbij Tussy kiest voor maatschappelijke actie en Laura voor een gelukkig leven. Marx zelf bleek aan het eind van zijn leven ook gevoelig voor de verlokkingen van het kapitalisme.

Na de opening verdwijnt het portret van Marx en komt Lammers naar voren op zo’n joviale manier dat hij meteen prettige verwarring sticht over zijn rol, maar al gauw is het duidelijk dat hij de grondlegger van het marxisme speelt die zelf weinig moest hebben van de manier waarop anderen zijn ideeën in praktijk brachten. Is hij voor al die moorden verantwoordelijk? Hij maakt de vergelijking met Jezus die ook niet voor de kruistochten verantwoordelijk gehouden kan worden of Nietzsche wiens Ubermensch door de nazi’s op een ongewenste manier geïnterpreteerd werd. Het is een sterke zet dat hij ook de vele slachtoffers van het kapitalisme noemt, al is de manier waarop zij geknecht worden minder zichtbaar dan het lijden in de werkkampen in de communistische wereld.  

We horen onder andere dat Marx vanwege zijn opstandige artikelen uit Duitsland verbannen werd, dat zijn werk aanvankelijk weinig belangstelling genoot, dat het gezin in armoede leefde en in leven gehouden werd met financiële steun van Engels. Marx zelf had een slechte gezondheid, de kinderen stierven de een na de ander en bij zijn eigen begrafenis stonden slechts zeven personen rond zijn graf. Ook een slippertje met de huishoudster wordt genoemd, die leidde tot de geboorte van zoon Freddy. Deze jongen werd door pleegouders opgevoed en leefde het langst van al zijn kinderen. Het is niet alleen ellende dat de klok slaat. Er is ook humor, bijvoorbeeld in uitstapjes naar het heden als het gaat om vluchtelingen toen wel welkom in andere Europese landen welkom waren, over mokken en spaarpotten met Das Kapital erop die tegenwoordig bij de ingang van het kerkhof verkocht worden of dat men wel moet slapen om nog te geloven in de Amerikaanse droom.
  
Lammers heeft zich uitstekend in zijn rol ingeleefd en bespreekt het werk van Marx aan de hand van een keukenstoel (zie foto van Phile Deprez) of zijn bril in zo’n begrijpelijke taal dat het eigenlijk vreemd is dat zijn ideeën nooit op een humane manier in praktijk zijn gebracht. Marx zegt daar zelf over dat hij tijdens zijn leven voorzag dat het kapitalistisch systeem in de westerse maatschappij vanzelf zou instorten maar dat dit steeds maar niet gebeurde. Hoewel het aanpassingsvermogen ervan groter is dan hij gedacht had en de mensen ingepakt werden door comfort, staat inmiddels het water ons tot de lippen. Marx wijst het publiek terecht op een manier die nog wel wat feller had gekund, maar in ieder geval roept hij, wars van het navelstaren van filosofen, wel op om onze woede over de sociale ongelijkheid en de vernedering van de mens onder het kapitalistisch juk niet onder stoelen of banken te steken. Wellicht dat dan het gezegde homo homini deus zal heersen over het homo homini lupus. 

Hier de site van Het Zuidelijk Toneel met daarop meer informatie en ook een trailer, hier mijn bespreking van The Marx Sisters, hier mijn bespreking van Marx door Peter Singer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten